Biologiya 17 14-04-2022. indd

Zamburug’larning jinsiy ko’payishi. 
Noqulay sharoitda mog’or zamburug’i jinsiy usul-
da ko’payadi. Ularda yuksak taraqqiy etgan organizmlarga o’xshab gameta hosil bo’lmay-
di. Zamburug’ning gaploid gifalari bir biriga qarab o’sib , uchlari tutashadi va orasida 
to’siq paydo bo’ladi. Biroz vaqtdan keyin bu to’siq eriydi va gifalarning yadrolari bir-bi-
riga qo’shilib diploid zig-
ota xosil bo’ladi. Zigota 
qalin po’st bilan o’ralib, 
tinim davrini o’taydi. Tin-
im davrini o’tagach zigota 
meyoz usulda bo’linib 4ta 
gapliod hujayra hosil qila-
di. Gaploid hujayralardan 
qulay sharoitda yangi mit-
seliy, undan esa mevatana 
rivojlanadi.(mog’or zambu-
rug’i jinsiy ko’payish rasmi) 
O’simliklarning jinsiy ko’payishi.
Gulli o’simliklarda jinsiy ko’payish jinsiy hujayralarning qo’shilishi yani urug’lanish 
orqali amalga oshadi. Urg’ochilik gametalari tuxum hujayralar urug’kurtakda, erkak ga-
metalar spermiylar changdonda yetiladi.Changlanishdan so‘ng urug‘chi tumshuqchasiga 
tushgan chang asta-sekin o‘sa boshlaydi. Uning vegetativ hujayrasi o‘sib, uzun va ingichka 

---

91
Biologiya 10
naycha- chang yo‘lini hosil qiladi. Chang naychasi tez o‘sib, urug‘chi tugunchasi tomon 
o‘sib urug‘kurtakka yetib boradi. Hosil bo‘ lgan ikkita spermiy chang naychasi orqali 
urug‘kurtakdagi murtak xaltaga kiradi. Spermiylardan biri tuxum hujayra bilan, ikkin-
chisi markaziy hujayra bilan qo‘shiladi. Bu jarayon gulli o‘simliklarda qo‘sh urug‘lanish 
deyiladi. Urug‘langan tuxum hujayra – zigotadan murtak, urug‘langan markaziy hujayra-
dan esa endosperm rivojlanadi. Murtak bilan endosperm birgalikda urug‘ni hosil qiladi. 
Shunday qilib, qo‘sh urug‘lanishdan so‘ng urug‘kurtak urug‘ga aylanadi. Uning po‘stidan 
shu urug‘ni o‘rab turadigan po‘st, tuguncha va gulning boshqa qismlaridan esa meva hosil 
bo‘ladi.