Biologiya 17 14-04-2022. indd

Yadro shirasi
sitoplazmadan ikki qavat membranadan iborat yadro qobig’i orqa-
li chegaralangan. Yadroning tashqi membranasi sitoplazma bilan chegaralangan, lekin 
ayrim joylari endoplazmatik to’r kanalchalari bilan tutashgan, yadroning tashqi mem-
branasiga ribosomalar birikkan bo’ladi. Ichki membrana esa silliq bo’lib yadro shirasiga 
tegib turadi. Yadro qobig’ida juda ko’plab kanalchalar o’tgan bo’lib ular orqali yadrodan 
ribosoma birliklari, i-RNK va t-RNK molekulalari sitoplazmaga o’tib turadi,sitoplazmadan 
yadro ichiga esa xilma-xil oqsillar (shuningdek fermentlar), nukleotidlar, ATF, anorganik 
ionlar va boshqalar chiqadi. 
Yadro shirasi. 
Yadro ichini to’ldirib turadi, u gelsimon suyuqlik bo’lib uning tarkibida 
anorganik va organik moddalar bo’ladi. Yadro shirasida yadrocha va xromatin joylashadi.
Xromatin – 
mikroskopda ko’rilganda ingichka iplar, mayda donachalar yoki bo’lak-
chalar ko’rinishida bo’ladi. Xromatin asosan DNK va u bilan birikma hosil qiladigan max-
sus oqsillardan tashkil topgan. Xromatin tarkibiga DNK molekulasida sintezlanadigan 
RNK molekulalari ham kiradi.
Yadrocha
– zich,yumaloq, membrana bilan chegaralanmagan yadroning tarkibiy qis-
mi. Bu yerda r-RNK sintezi amalga oshadi va u oqsil molekulasi bilan biriktiriladi, bu ri-
bosoma birliklarini shakllanishiga sabab bo’ladi. Shunday qilib yadrocha r-RNK sintezla-

---

51
Biologiya 10
nadigan hamda ribosomaning alohida birliklari yig’iladigan yadroning qismi hisoblanadi.
Hujayra bo’linishining dastlabki davrlaridayoq yadrocha yo’qolib ketadi, hujayra bo’lin-
gandan so’ng xromosomaning ma’lum uchastkalaridan yana qaytadan shakllanadi.
Yadroning eng muhim funksiyalari quyidagilar xisoblanad
i:
1. Irsiy axborotni saqlash va hujayraning bo’linish jarayonida nasldan –naslga o’tka-
zish. Irsiy axborot DNK molekulasida joylashgan.
2. Hujayrada kechadigan hayotiy jarayonlarni boshqarish