Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

holat 9-rasmda ko’rsatilgan. Bu holatda davlatning, iste’molchilarning va ishlab chiqaruvchilarning 
yutuq va yo’qotishlarni tahlil qilib chiqamiz. 
Narx 
P
 darajada o’rnatiladigandan keyin iste’mol talabi 
Q
0
 dan 
Q
 ga pasayadi, taklif esa 
Q
 
ga qadar oshadi. 
P
 narxni ushlab turish uchun va omborlarda tovar zahiralarni to’planishini oldini 
olish uchun davlat ortiqcha AQ = Q
2
- Q miqdordagi tovarni sotib olishi kerak. Iste’mol talabi 
davlat talabi AQ qo’shiladi va ishlab chiqaruvchilar barcha mahsulotni 
P
narxda sotish mumkin 
bo’ladi. 
Tovarni sotib oluvchi iste’molchilar tovarni 
R
0
ga nisbatan qimmatroq 
P
narxda sotib 
oladilar va ular o’zlarining iste’molchi ortiqchaligini 
A
to’rtburchak yuziga teng bo’lgan qismini 
yo’qotadilar (9-rasm). Iste’molchilarning boshqa bir qismi tovarni sotib olaolmaydilar va ularning 
yo’qotishi 
V
uchburchak yuzi bilan ifodalanadi, natijada iste’molchilarning umumiy yo’qotishi 
Аист. quyidagiga teng bo’ladi: 
Аист. 
= —A— B 
Boshqa tomondan qaraganda, ishlab chiqaruvchilar yutib chiqadi. Siyosatning maqsadi 
ham Shundan iborat edi. Ishlab chiqaruvchilar Q
0
ga nisbatan ko’proq, ya’ni Q
2
miqdordagi 
mahsulotni yuqoriroq bo’lgan 
P
narxda sotadilar. Ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaligi (Аи/ч) 
quyidagi miqdorga oshadi: 
Аи/ч = 
A+B+E
 . 
Endi davlatning xarajatlari (Q