G qarshiboyeva, J. Majidov, A. Sharafitdinov

Giperproteksiya
– ota-onalarning farzandlariga nisbatan haddan 
ziyod e’tibori bо‘lib, bu ularning bola tarbiyasi uchun kuch, vaqt va 
e’tiborni ayamasliklarida namoyon bо‘ladi. Ota-ona bu ishni hayot 
tarziga aylantiradi, ya’ni ona uchun ham, ota uchun ham bola tarbiyasi 
hayotining mazmun-muddaosiga aylanadi.
Giperproteksiya
– ota-ona tomonidan bolaning barcha istak, 
tilak va ehtiyojlarini kо‘r-kо‘rona, tanqid va mulohazasiz qondirishga 
intilish; bolani har qanday qiyinchiliklar va tо‘siqlardan himoya qilish, 
uning barcha istaklarini joyida bajo keltirish, erkalatish, oddiy 
yutuqlaridan quvonish, xatolarini sezmaslikka qaratilgan harakatlar. 
Bolasi uchun “jonini jabborga beruvchilar” odatda о‘zlari bilmagan 
holda farzandlariga yomonlik qilayotganliklarini sezmaydilar, natijada 
bola kelajakda ishga toqati yо‘q, kо‘pchilikning ichida о‘zini tuta 
olmaydigan, hayotning past-balandliklarida о‘zini nochor his etadigan, 
tantiq, erka bо‘lib qoladi. Ayniqsa, bola о‘smirlik yoshiga yetganda, 
erka, tantiq bо‘lgani uchun dо‘stlari va tengqurlari davrasida ham 
hamma aytganlari bо‘lishini istaydigan, liderlikka intiluvchanligini 
namoyon etgisi keladi, lekin ikkinchi tomondan, aslida unda bunday 
sifatlar bо‘lmaydi. Gap shundaki, bunday holatlarda ota-ona zurriyodi 
timsolida ilgari о‘z hayot tajribasida erisholmagan armonlarini 
rо‘yobga chiqargisi keladi, ularning tarbiya uslublari aynan shunga 
qaratilgan bо‘ladi, lekin bola kо‘p jihatdan nochor ekanligini 
keyinchalik ijtimoiy muhitning turli vaziyatlariga tushganida his eta 
boshlaydi.
G‘amxо‘rlikdan ustun keladigan giperproteksiya
– bunda 
erkalatishdan kо‘ra ota-ona tomonidan bolasining har bir yurgan 
qadami va xatti-harakatini nazoratga olish orqali unga e’tibor berish 
nazarda tutiladi. Shuning uchun bu tarbiya uslubida turli xil ta’qiqlar, 
chegaralashlar (“u mumkin emas”, “bu mumkin emas” qabilida) 
bisyor bо‘ladi. Bunday sharoitda katta bо‘lgan bola odatda mustaqil 
fikrli, mustaqil qarorlar chiqaruvchi bо‘lolmaydi, lekin salga jahli 
chiqadigan, kо‘p narsalardan norozi holda katta bо‘ladi, chunki u 
doimiy nazoratga, birovlarning hamma yо‘l-yо‘riqlarni kо‘rsatib, 
aytib berishlariga о‘rganib qoladi: onasisiz dars tayorlay olmaydigan, 
otasisiz kо‘chaga chiqmaydigan bо‘ladi, barcha ishlarida kattalarning 
aralashuviga kо‘nikib ketadi.

---

78