G qarshiboyeva, J. Majidov, A. Sharafitdinov

Onadagi 
tug‘ruqdan 
keyingi 
depressiya
– chaqaloq 
tug‘ilgandan keyinoq ayrim onalarda paydo bо‘ladigan ruhiy holat. Bu 
о‘ziga xos xastalik bо‘lib, uning oldini olish uchun kо‘p harakatlar 
qilinmoqda, chunki bunda ham psixologik omillarning roli katta. 
Kuzatishlarning kо‘rsatishicha, agar oilada er-xotin munosabatlari 
yaxshi bо‘lmasa, otaning bolaga e’tibori yetarli bо‘lmagan 
vaziyatlarda, onaga amaliy hamda moliyaviy kо‘mak berish yо‘lga 
qо‘yilmagan bо‘lsa, shu kabi qiyinchiliklar onada depressiyani hosil 
qiladi (
Rodrigues 
va boshqalar, 2003).
Onalik deprivatsiyasi
. Onalik deprivatsiyasi 
ochi
q (agar ona о‘z 
onalik burchini bajarmay, boladan ayrilgan bо‘lsa) va 
yashirin
(boladan yashirin voz kechish, uni yoqtirmaslik yoki biror sabab 
tufayli bolaga yaqin kela olmaslik holatlarida) bо‘lishi mumkin. 
Ikkala holatda ham bola taraqqiyoti uchun nihoyatda salbiy, xavfli 
vaziyat yuzaga keladiki, ayrim hollarda bola hattoki, nobud ham 
bо‘ladi. Masalan, chaqaloq tug‘ilgach, xasta bо‘lgani uchun uning 
uzoq 
vaqt 
mobaynida 
kasalxonada 
qolishi 
ham 
onalik 
deprevatsiyasiga sabab bо‘ladi. Bu orada unda onalik mehri 
uyg‘onmaydi, u yangi chaqaloqqa befarq bо‘lib qoladi. Buning 
oqibatlari qanchalik og‘ir bо‘lishi onaning yoshiga va ayriliqning 
muddatiga bog‘liq. Agar shunga о‘xshash holatni boshidan kechigan 
ona juda yosh bо‘lsa, unda bolaning psixik taraqqiyotida jiddiy 
asoratlar qoladi, u о‘z xulq-atvorini nazorat qila olmaydigan, jizzaki, 
odamovi, jinoyatga, hattoki, о‘z joniga qasd qilishga ham moyilligi 

---

75 
yuqori bо‘lib voyaga yetadi.
Ona bolaning yonida bо‘la turib, undan yashirin tarzda voz 
kechgan holatda ham bolada nevrotik xususiyatlar rivojlanadi, 
ayniqsa, bola shaxslararo munosabatlarda nо‘noq, urushqoq bо‘lib, 
qarorlar qabul qilishda qiynaladi, ijtimoiylashuv jarayoni nihoyatda 
murakkab kechadi. Kо‘rib turganimizdek, onaning bolaga psixologik 
yaqinligi uning istiqbolini, shakllanajak ijobiy fazilatlari, jamiyatdagi 
о‘rni va nufo‘zini belgilovchi muhim omildir.