Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

7-
 
BOB. YORMA SANOATIDA 
FOYDALANILADIGAJ4 YORMABOP DONLAR, 
ULARNING TEXNOLOGIK 
SIFATLARI 
Yorma sanoatida foydalaniladigan xomashyolar 
Yorma sanoatida yorma mahsulotlari ishlab chiqarish uchun 
xomashyo sifatida boshoqli ekinlar, grechixa va dukkakli donlardan 
foydalaniladi. 
Boshoqli ekinlardan bug‘doy, arpa, suli, tariq va sholi, grechixa, 
dukkakli donlardan esa no‘xatdan yorma olinadi. 
Grechixa doii (68-rasm). Grechixa donining shakli uch qirrali tekis 
o‘tkir qovurg‘ali mag'zi hamda meva po‘sti to‘q qora rangda boMib, urug‘ 
qobig
t
i(3—5 %), aleyron qatlam (57-65 %), endosperm va murtakdan (10-
20 %) tashkil topgan. Mag‘zining rangi kul rang yoki ko‘kimtir tuslidir.
68-rasm. Grechixa donining ко ‘ndalang kesimi: 
a - gul po ‘sti; b
— 
mag ‘zi; 1 — endosperm; 2 —murtak.
 
181

---

Yorma uchun ishlatiladigan grechixa doni mag‘zining miqdoriga 
ko‘ra uchta sinfga ajratiladi: 
I
sinf- mag‘izning toza miqdori 77 
%
kam bo‘lmasligi; 
II
sinf- mag‘izning toza miqdori 74 % kam bo‘lmasligi; 
III
sinf- mag‘izning toza miqdori 71 % kam bo‘lmasligi kerak; 
Grechixa donining asosiy chiqindisi tatar grechixasi bo‘lib 
(uchqirrali uzunchoq don),undan tashqari qizil rangli etilmagan grechixa, 
yovvoyi turp urug'i va dala (yovvoyi) no‘xotlaridan iborat. Grechixa doni 
yirikligi bo‘yicha uchta kategoriyaga bo‘linadi: 3,0 x 20 mm o‘lchamii 
uzunchoq elakning ustida qolgan 80 % dan kam bo‘lmagan yirik grechixa 
doni; o‘sha elakdan 60 % dan kam boimagan o‘rtacha yirikligi grechixa 
doni; o‘sha elakdan o‘tgan 60 %dan kam bo‘lmagan mayda grechixa doni.
29-jadval