Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Termik dezinfeksiya. 
Hasharotlar va kanalarning sharoitga sez- 
girligiga asoslangan. Mazkur organizmlarga halokatli ta’sir etuvchi 
sharoitni qoilash orqali obyektni toia zararsizlantirish mumkin.
Ishlab chiqarish amaliyotida quyidagi termik dizinfeksiya turlari 
qoilaniladi: donni don quritgichlarda quritish; don uyumini oftobda 
quritish; elektromagnit nurlami qoilash (infra qizil nurlar); yumshoq 
idishlar va mayda inventarga quruq issiq bilan ishlov berish; yumshoq 
idishlar va mayda inventarlarga qaynoq suv bilan ishlov berish. 
Kimyoviy usullarning umumiy tavsifi. 
Kimyoviy dizinfeksiya orqali 
kemiruvchilarga qarshi kurashish (deratizatsiya) deb aytiladi. Bu usullarda 
kimyoviy vositalar orqali hasharotlarga qarshi kurashish keng tarqalgan 
boiib. mamlakatimiz shuningdek dunyoning ko‘p - gina rivojlangan 
davlatlarida keng qoilaniladi. 
105

---

Kimyoviy dizinfeksiya yoki deratizatsiya o‘tkazish uchun maxsus 
kimyoviy moddalardan foydalaniladi. Bu moddalar hatto kichik 
me’yorlarda ham hasharotlar, kanalar va kemiruvchilarga xalokatli ta’sir 
etadi yoki uning organizmida chuqur o‘zgarishlarni yuzaga keltiradi. 
Hozirgi kunda zararkunandalarga qarshi kurashishda qo‘llaniladigan 
barcha kimyoviy zaxarli moddalar pestitsidlar deb ataladi.
Qoilaniladigan obyekti bo‘yicha pestitsidlar bir-biridan farqla- nadi, 
ya’ni zaxarli preparatlar muayyan obyektnigina dizinfeksi- yalash uchun 
qoilanilishi mumkin. Masalan ba’zi moddalar don yuklanmagan bo‘sh 
omborlar 
va 
unga 
yondoshgan 
territoriyalami 
dizinfeksi yalashda 
qoilanilsa, ba’zilari esa don va don mahsulotlarini dizinfeksiyalashda 
qo‘llaniladi, uchinchilari esa un va yorma zavodlari inshootlari va undagi 
uskunalarga ishlov berishda qo‘llaniladi va hokazo. 
Zararkunandalarning organizmga kirish yoii va organizmga ta’sir etish 
mexanizmi bo'yicha pestitsidlarni to'rt guruhga boiish mumkin: suv va 
oziqa bilan oshqozon-ichak orqali zararkunanda organizmga kirib 
boruvchi me’da-ichak orqali ta’sir etuvchi pestitsidlar; teri qoplamasi 
orqali organizmga kirib boruvchi-kontakt ta’sir etuvchi pestitsidlar; nafas 
olish organlari orqali kirib boruvchi- fumigantlar; birgalikda ta’sir etuvchi 
pestitsidlar. 
Kimyoviy tarkibi va xossalari bo‘yicha pestitsidlar quyidagicha boiib, 
kimyoviy tarkibiga qarab turkumlanadi. Olini shi va qo‘llanilishi bo'yicha 
esa, don va don mahsulotlarini himoya qilish uchun, xlororganik va 
fosforganik pestitsidlar, shuningdek galogen tarkibli (xlor va brom) 
birikmalari bilan birgalikda qoilaniladi. 
Qoilanish uslubi bo‘yicha pestitsidlarni quyidagi guruhlarga boiish 
mumkin: changlatish yoii bilan qoilaniladigan kukunlar, sepish yoii bilan 
qoilaniladigan emulsiyalar, suspenziya va eritmalar, aerozol holatidagi 
gazsimon moddalar; shuningdek zaharli yemlarni sepish usullari orqali 
amalga oshiriladi.