Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 Узбекистон Автомобиль транспорти давлат акционерлик корпорациясининг
1997 йил 30 ноябрдаги 0 5 .3/1 66-сонли буйрури.

---

odatdagi amaliyoti talablari va shartnom a shartlariga javob berishi lozim.
Ekipaj a ’zolari ijaraga beruvchi bilan m ehnat m unosabatlarini saqlab 
qoladilar. Ular ijaraga beruvchining transpo rt vositasini boshqarish va 
tex n ik fo y d alan ish g a doir k o 'rs a tm a la rig a va ija ra g a oluvchin ing 
transport vositasini tijorat m aqsadida ishlatishga doir ko'rsatm alariga 
bo'ysunadilar.
A gar tran sp ort vositasini ijaraga berish shartnom asida boshqacha 
ta rtib nazarda tu tilg an bo'lm asa, ek ip aj a ’zolarining xizm atiga haq 
to'lash, shuningdek ularni saqlash xarajatlari ijaraga beruvchi zimmasida 
bo'ladi.
Agar transport vositasini ijaraga berish shartnom asida boshqacha 
tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, transport vositasini su g 'u rta qilish va 
(yoki) uning tomonidan yoki uni ishlatish m unosabati bilan yetkazilishi 
m um kin bo'lgan zarar uchun javobgarlikni su g 'u rtalash m ajburiyati, 
bunday sug'urtalash qonun yoki shartnom aga muvofiq m ajburiy bo'lsa, 
ijaraga beruvchi zimmasiga yuklatiladi.
Ijaraga beruvchining huquqlari.
Ushbu shartnom a yuzasidan taraflarning (ijaraga beruvchi va ijaraga 
oluvchi) huquqlari ko'proq talab qilishdan iborat bo'lib, zim malariga 
yuklatilgan m ajburiyatlarni tegishli yoki lozim darajada bajarm aganliklari 
natijasidan kelib chiqadi.
Jum ladan, ijaraga beruvchi ijaraga oluvchidan tran sp o rt vositasidan 
foyd alan g an lik u c h u n s h a rtn o m a d a b e lig a n g an h a q n i o'z v a q tid a
to'lash ni, tra n s p o rt vositasini e k ip a jsiz ijarag a b e rilg a n d a ijarag a 
oluvchidan shartnom a amal qilib tu rg a n b u tu n m uddat davom ida ijaraga 
olingan tran sp o rt vositasini tegishli holatda saqlab turishini, transport 
vositasidan uning faoliyat m aqsadiga mos ravishda foydalanishni, uni 
joriy ta ’m irlashni, shuningdek, ag a r shartnom ada boshqacha hoi nazarda 
tutilgan bo'lmasa, kapital ta ’m irlashni h am am alga oshirishni ham da 
shartnom ada nazarda tutilgan m u d d at tugashi bilan ijaraga berilgan 
tarnsport vositasini o'ziga q ay tarib berishini talab qilishga haqli.
Transport vositasi ekipaji bilan ijaraga berilganda, ijaraga beruvchi 
transport vositasini tijorat m aqsadida ishlatish m unosabati bilan yonilg'i 
va foydalanish jarayon id a sa rfla n a d ig a n boshqa m a te ria lla r haqini, 
yig'imlar va boshqa chiqimlarni to'lashni talab qilishga haqli.
Fuqarolik Kodeksining 567-moddasida garchi transport vositasi ekipaji 
bilan ijaraga berilgan bo'lsada, biroq ushbu transport vositasidan tijorat 
m aqsadlarida foydalanganlik uchun sarf qilinadigan x arajatlar kimning 
zimmasida bo'lishi nazarda tutilgan. Unga ko'ra: agar transport vositasini

---

ijaraga berish shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, 
transport vositasini tijorat maqsadida ishlatish munosabati bilan yonilg'i 
va ishlatish jarayonida sarflanadigan boshqa m ateriallar haqini to‘lash, 
yig'imlar va boshqa chiqimlarni to'lash ijaraga oluvchi zimmasida bo'ladi.
Fuqarolik Kodeksining 568-moddasida transport vositasi uni saqlash, 
boshqarish va texnik foydalanish bo'yicha xizmat ko'rsatm agan holda 
ijaraga berilganida ijaraga oluvchining m ajburiyatlari ko'rsatib o'tilgan. 
Unga ko'ra: ijaraga oluvchi transport vositasini ijaraga berish shartnomasi 
am al qilib tu rg a n b u tu n m u d d at davomida ijaraga olingan transport 
vositasini tegishli holatda saqlab turishi, jumladan uni joriy ta ’mirlashni, 
shuningdek, agar shartnom ada boshqacha hoi nazarda tutilgan bo'lmasa, 
kapital ta ’m irlashni ham am alga oshirishi shart.
Ijaraga oluvchi ijaraga olingan transport vositasini o'z kuchi bilan 
boshqaradi, shuningdek undan tijorat maqsadida va texnik foydalanishni 
amalga oshiradi.
A gar shartnom ada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo'lmasa, ijaraga 
oluvchi ijaraga olingan transport vositasini saqlash, uni sug'urtalash, shu 
jum ladan o'z javobgarligini su g'urtalash, transport vositasini ishlatish 
bilan bog'liq xarajatlam i am alga oshiradi.
S huningdek, shartn o m a yuzasidan ijaraga oluvchi shartnom ada 
nazar da tutilgan tarnsport vositasidan foydalanganlik uchun belgilanadigan 
ijara haqini o'z vaqtida to'lab turish, ijara shartnomasida nazarda tutilgan 
transport vositalaridan uning m aqsadlariga muvofiq ravishda foydalanish 
ham da shartnom ada ko'rsatilgan m uddat tugashi bilan ijaraga oluvchi 
ijaraga olingan transport vositasini normal eskirish darajasini hisobga 
olgan holda ijaraga beruvchiga qaytarib berishi m ajburiyatlarini oladi.