Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

DEMARKATSIYA CHIZIG„I 
— 1) harbiy ishda urushuvchi tomonlarni 
vaqtincha yarash vaqtida ajratib turuvchi chiziq (o‗t ochish to‗xtatilgan chiziq); 2) 
mag‗lub davlat hududini zonalarga bo‗luvchi chiziq; 3) qo‗shni davlatlar o‗rtasida 
da‘volashilayotgan hududda doimiy chegara aniqlanguniga qadar vaqtincha 
belgilanadigan chiziq. 
DEMARSH 
(fr. 
demarche
– chiqish) — bir davlat hukumati, tashqi ishlar 
mahkamasi yoki diplomatik vakilining biron-bir masala bo‗yicha boshqa davlatga 
noroziligi, iltimosi, taklifi yoki ogohlantirishi. Nota, ultimatum, memorandum, bayonot 
va b.da izhor etilishi, diplomatik vakilni chaqirib olishda namoyon bo‗lishi mumkin. 
Hozirda xalqaro huquq normalariga muvofiq kuch bilan tahdid qilish D. mazmuni 
bo‗lolmaydi. D. kelib chiqqan xalqaro qarama-qarshilikning yechimi me‘yori diplomatik 
ish ketma-ketligida topilmagandagina qo‗llaniladi. 

---

61 
DEMILITARIZATSIYA 
(
de...
va lot. 
militaris
– harbiy) — xalqaro huquqda biror 
xalqaro shartnomaga binoan muayyan hududdagi harbiy istehkomlar va inshootlarni 
yo‗qotish hamda shu hududda harbiy bazalar va qurolli kuchlar saqlashni taqiqlash. To‗la 
D. (Antarktida, Aland arxipelagi, osmon jismlari, shu jum. Oy va b.) va qisman D. (mas., 
yadrosiz zonalar tashkil etish) farq qilinadi. «D.» atamasi ba‘zida birmuncha keng 
ma‘noda ishlatiladi (mas., iqtisodiyotni D.lash). 
DEMIURG
(yun. bunyod etuvchi, yaratuvchi, faol, serg‗ayrat kuch) — Qadimgi 
Yunonistonda oliy hukumat vakili. 
DEMOBILIZATSIYA 
(
de...
va 
mobilizatsiya
) — 1) qurolli kuchlarni va mamlakat 
iqtisodiyotini harbiy holatdan tinchlik holatiga o‗tkazish; 2) urush tugagandan keyin 
harbiy qismlar, qo‗shilmalar va muassasalarning shaxsiy tarkibini qayta tuzish bilan 
qurolli kuchlar shaxsiy tarkibini urushdan oldingi holatga keltirish; 3) harbiy 
xizmatchilarni urush tamom bo‗lishi bilan, shun., tinchlik davrida majburiy harbiy xizmat 
muddati tugashi bilan armiyadan bo‗shatish; 4) ko‗chma ma‘noda – tayyorgarlik, faollik, 
hushyorlik, ehtiyotkorlikning pasayishi.