“Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

Ixtisoslashgan brigadalar
bir xil kasbdagi yoki bir xil ixtisosdagi 
ishlovchilardan tashkil topadi. Lekin ularning malaka darajasi har xil bo’lib, bir xil 
texnologik operatsiyalarni yoki xizmatlarni bajaradilar. Mehnat qisman 

---

101 
mexanizatsiyalashgan, xodimlarning ixtisoslari tor va mehnat taqsimoti keng 
qo’llanilgan ishlab chiqarishlarda yoki xizmat ko’rsatishlarda ixtisoslashtirilgan 
brigadalar ko’p samara beradi. Masalan, to’qimachilik sanoati korxonalarida 
to’quv jihozlarini ta’mirlovchilar brigadasi bir kasbdagi, lekin malakasi (razryad) 
har xil xodimlardan iborat bo’ladi. 
Kompleks brigadalar
turli xil kasb va turli xil ixtisosdagi xodimlardan 
iborat bo’lib, ular xilma-xil vazifalarni bajaradi. CHunonchi, to’qimachilik 
korxonasida mokili to’quv mashinalaridagi usta yordamchisining brigadasida 
to’quvchilar, naychalovchilar, gohida arqon uzuvchi (otrivshitsa) bo’ladi. 
Kompleks brigada – butun ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish jarayonini 
bajaruvchi ijrochi jamoadir. Kompleks brigadadagi mehnat ixtisoslashtirilgan 
brigadadagiga qaraganda samarali va qiziqarliroq. Kompleks brigadalar 
xodimlarining hammasi yoki bir qismi bir-birini almashtira olish tartibi asosida 
tashkil etiladi. CHunki kompleks brigadalarda yondosh kasblarni o’rganish, 
kasblarni o’rindoshlash, o’zaro yordam va o’zaro o’rin almashinish, kelishib 
ishlash va h.k. lar uchun qulay sharoit yaratiladi. SHuning uchun ham kompleks 
brigadada ish vaqtidan yaxshiroq foydalaniladi, ishning ayrim elementlarini 
bajarish jarayonida kelishuvchanlik tufayli vaqt behuda o’tishi kamayadi, 
shuningdek, 
ish 
jarayonlarida 
operativ 
uyg’unlikni ta’minlash, barcha 
ijrochilarning aniq va tekis ishlashini tashkil etish uchun hamma imkoniyatlar 
mavjud bo’ladi. 
Kompleks ishlab chiqarish brigadalarining uch xil shakli mavjud. 
1)