Z. Mamadiyarov, A. Norov, O‘. Haydarov

-
 
haqiqiy foiz marja bilan uning bazasi bilan solishtirish, 
natijada foizlar bo‘yicha daromadning o‘sishi yoki kamayishini 
aniqlash mumkin; 
-
 
foiz marjaning standartlarga yoki bank qoidalariga mos 
kelishini nazorat qilish; 
-
 
qaysi turdagi daromad (xarajat) foiz marjasining o‘zgarishiga 
ta’sirini aniqlash uchun uning tarkibini tahlil qilish; 
-
 
boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun foiz marjasining 
o‘zgarishi chegaralarini aniqlash; 
Foiz marjasining hajmiga ta’sir qiluvchi omillarga kredit 
qo‘yilmalarining tarkibi va hajmi hamda ularning manbasi, 
to‘lovlar muddati, foiz stavkalarining foydalanilishi va ularning 
harakati kiradi.
Ta’minlangan va yuqori riskli ssudalarni uzoq va qisqa 
muddatlarda joylashtirish, shuningdek kreditlash hajmi daromad 
qo‘yilmalarni aniqlaydi. Foiz marjasining hajmiga kredit 
qo‘yilmalari va ularning to‘lov vaqtlari bo‘yicha manbasi nisbati, 
shuningdek, foiz stavkalarini ko‘rib chiqish muddatlari ta’sir 
qiladi. Bizda, asosan, o‘rnatilgan (kredit to‘liq qaytarilmaguncha 
o‘zgarmaydi) foiz stavkalar qo‘llaniladi. Shu shartlar doirasida 
aktivlar va passivlar to‘rt guruhga bo‘linadi: 
-
 
bozor shartlarining o‘zgarishida foiz stakalarining to‘liq 
ko‘rib chiqilishi bo‘yicha aktiv va passivlar; 
-
 
uch oy davomida to‘liq boshqariladigan aktiv va passiv; 
-
 
uch oydan ko‘proq muddatda ko‘rib chiqiladigan stavkalar 
bo‘yicha aktiv va passiv; 
-
 
o‘rnatilgan stavkalar bo‘yicha aktiv va passivlar.
Birinchi ikki guruh bankning foiz marjasi o‘zgarishini 
sezuvchi majburiyatlar va aktivlarni aks ettiradi. Ularning nisbati 
foiz riskini aniqlash imkonini beradi (APS). APS quyidagi 
yondashuvlarda boshqariladi: