Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Nazorat savollari:
1. 0 ‘zbekiston Respublikasida oliy ta ’lim tizimi, uning o ‘mi, 
tuzilmasi va ahamiyati haqida tushuncha
2. Raqobatni rivojlantirishning qonuniy cheklovlari deganda 
nimani tushunasiz?
3. Oliy o ‘quv yurtlarini moliyalashtirish shakli va ular 
faoliyatini tartibga solishda davlatning roli qay darajada deb 
hisoblaysiz?
2.2. 0 ‘zbekiston Respublikasida oliy ta’lim tizimi, uning o ‘rni,
tuzilmasi va ahamiyati. Oliy ta’lim vazirligining pedagogni
kasbiy o ‘qitishga tayyorlashda o‘rni va ahamiyati (davomi)
1991-1997-yillarda 0 ‘zbekiston oliy ta ’lim tizimida amalga 
oshirilgan islohot va KTMDning qabul qilinishi mamlakat ta ’lim 
tizimining 
jahon 
ta ’lim 
jarayoniga 
bosqichma-bosqich 
q o ‘shilishiga k o ‘maklashdi. 0 ‘z M illiy ta ’lim modelini yaratar 
ekan, 
0 ‘zbekiston 
oliy 
darajada 
ta ’lim 
beriladigan 
mamlakatlaming 
o ‘zini 
oqlagan 
tajribasiga, 
shu jum ladan 
O ‘zbekiston rasman ishtirokchi hisoblanmagan Bolonya jarayoni 
qoidalariga asoslandi16. Bolonya jarayoni oliy ta ’lim madaniyati va
!6 U niversitet ta ’Iimining ustuvorligi, taqqoslanadigan akadem ik darajalar 
(bakalavr, m agistr) tizim ini qabul qilish, ta ’lim standartlarini yaratish bular Evropa va 
0 ‘zbekiston ta ’lim tizim laridagi o'xshash к о ‘rsatkichlam ing hali to ‘liq bo'lm agan 
ro'yxatidir. M obiilik sxemalarini ishlab chiqish va qabul qilishga, chet el oliy o 'q u v
yurtlari bilan ta lim dasturlari, amaliy tayyoriash va ilmiy tadqiqotlar o ‘tkazish
41

---

sifatini takomillashtirishga rag ‘batlantiruvchi ta ’sir ko'rsatadi. 
0 ‘zbekiston oliy ta ’lim tizimida bu oliy o ‘quv yurtlari ni 
attestatsiya qilish orqali amalga oshiriladi. Har bir oliy o ‘quv yurti 
besh yilda bir marta Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test 
markazi tomonidan amalga oshiriladigan attestatsiyadan o ‘tadi. 
Attestatsiya o ‘quv jarayoni sifati, o ‘qituvchilar malakasi, o ‘quv 
muassasasining davlat ta ’lim standartlariga muvofiq holda xizmat 
ko'rsatishga tayyorligini baholash borasida ishlab chiqilgan 
mezonlar asosida o ‘tkaziladi.
O liy 
ta ’lim 
asosiy 
rasmiy 
xususiyatlariga 
k o ‘ra, 
YUNESKOning Bosh konferensiyasi tomonidan 1997-yilda qabul 
qilingan T a’limni Xalqaro Standart tasniflash (TXST) tomonidan 
tavsiya etilgan standartlarga javob beradi. TXST taqqoslama 
ko‘rsatkichlam i to ‘plash, qayta ishlash va tahlil qilish vositasi 
hisoblangani holda milliy ta ’lim modellarini isloh qilishda 
to ‘g ‘rilash, b a ’zan esa o ‘zgartirish va tuzatishlar kiritishga yordam 
beradi. M a’lumki, ikki asosiy yo‘nalish: ta ’lim bosqichi va ta ’lim 
sohasi 
b o ‘yicha 
tavsiflanadigan 
ta ’lim 
dasturlari 
xalqaro 
tasniflashda hisob boshlash birligi sifatida chiqadi17.
Oliy ta ’lim olishga intilish XXI asrda jahorming k o ‘pchilik 
iqtisodiy rivojlangan mamlakatlariga xos tamoyilga aylandi. 
Masalan, 1997-yilda Iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish tashkiloti 
(IIRT) mamlakatlarida 2 5-34 yoshli aholining salkam 14 foizi oliy 
m a’lumotga ega b o ‘lgan b o ‘lsa, 2002-yilga kelib bu k o ‘rsatkich 18 
foizga yetdi18.