|
III. БОБ. ДАСТЛАБКИ ЎРГАТИШ БОСҚЧИДА 13-14 ЁШЛИ
ВОЛЕЙБОЛЧИЛАР МАШҒУЛОТИДА ЎТКАЗИЛГАН ПЕДАГОГИК
ТАЖРИБА НАТИЖАЛАРИ.
3.1.Тадкикот давомида олинган натижаларни таққослаш.
Тадқиқот 3 ой давомида икки гуруҳ иштирокида амалга оширилди. Булар назорат ва
тадқиқот гуруҳлари.
Тадқиқот давомида икки гуруҳда ҳам 7 тадан 14 та текширувчи иштирок этди. Тадқиқот
машқларини ўз таркибига киритмаган анъанавий (БЎСМ дастури асосида) ва шу машқлар билан
қўлланиладиган машғулотлар самарадорлиги икки гуруҳда ҳам тадқиқотдан олдин ва тадқиқот
якунида текшириш ўтказиш асосида аниқланади.
Қуйидаги спорт билан шуғулланишни бошлаган 13-14 ёшли ўғил ва қиз болаларда, 30
метрга югуриш, 60 метрга югуриш, арчасимон югуриш, жойдан туриб ва югуриб келиб
горизонтал сакрашлар. Дастлабки ўргатиш босқичида 13-14 ёшли волейболчилар жисмоний
сифатларни махсус машқлар ёрдамида самарали ошириш имконияти.
Ўқув машғулотлари жараёнида умумий ва махсус жисмоний сифатлар ҳамда техник-тактик
малакаларнинг шаклланиши самарадорлигини назорат қилиш юқори малакали спортчилар
тайёрлаш борасида муҳим амалий аҳамиятга эгадир. Айниқса, ушбу назоратнинг мавқейи спорт
тайёргарлигининг дастлабки ўргатиш босқичида жуда каттадир. Чунки, спорт билан эндигина
шуғулланишни бошлаган болалар ўзларининг функционал ва жисмоний жиҳатларидан аҳм катта
нагрузкаларга тайёр бўлмайди.
Шунинг учун қўлланилаётган жисмоний ва техник-тактик машқлар шу болаларнинг
имкониятига қараьб меъёрланган бўлиши лозим. Шу билан бир қаторда, физиология
қонуниятларидан маълумки, агар ушбу машқлар юкламаси (нагрузкаси) ҳажми, шиддати,
мураккаблиги жиҳатлари ҳаддан ташқари юқори бўлса, ёш организм бу нагрузкага бардош бера
олмайди.
Натижада чарчаш, зўриқиш ва ҳаттоки касаллик ҳолатлари рўй бериши мумкин. Агар
бордию юкламалар ҳажми ва шиддати жуда кам бўлса. Унда тараққиёт, яъни ривожланиш
бўлмаслиги эҳтимолдан ҳоли эмас. Демак, ўқув-машғулот жараёнида доимий ва мунтазам
педагогик назорат ташкил қилиниши керак. Волейбол бўйича болалар ва ўсмирлар спорт
мактабларига мўлжалланган амалдаги дастур ўз мазмуни ва талаблари жиҳатидан ҳеч қандай
шубҳа уйғотмайди. Лекин, ўтказилмасин, агар педагогик назорат бўлмаса, мазкур машғулотлар
истаган самарани бермайди. Шу билан бир қаторда амалдаги ўқув-машғулот дастури ўз
таркибига аксарият анъанавий-стандарт машқларни киритган.
44
Бундай машқлар, кўпинча болаларни психологик назардан тезкроқ
чарчатади. Болаларда машғулотларга нисбатан қизиқиш сўнади. Бинобарин,
машғулотларда махсус машқларни қўллаш кутилган самарани бериши таҳмин
қилинади.
Айнан шу масалани исботлаш мақсадида биз дастлабки ўргатиш
босқичида шуғулланаётган 13-14 ёшли волейболчи болаларда педагогик
тадқиқот ўтказдик. Тадқиқот икки гуруҳ назорат ва тадқиқот гуруҳлари
иштирокида 3 ой муддат давомида амалга оширилди.
Назорат гуруҳи амалидаги дастур асосида машғулотларда қатнашдилар.
Жадвалларда назорат гуруҳида шуғулланган ёш волейболчиларнинг
тадқиқот бошланишдан аввалги ва кейинги аниқланган махсус жисмоний
сифатларнинг шахсий кўрсаткичлари даражаси қайд этилган.
Натижалар шуни кўрсатдики, тадқиқотдан аввал текширилган назорат
гуруҳи аъзоларинингм ахсус жисмоний сифатлари тадқиқот гуруҳи
аъзоларининг кўрсаткичидан деярли фарқ қилмаган.
Тадқиқот якунида эса ушбу кўрсаткичларни фарқини яққол кўриш
кузатилган.
Ёш волейболчиларнинг тадқиқот охирида олинган натижалари.
(Тадқиқот гуруҳи ва назорат гуруҳи). Дастлабки, ҳамда 3 ойлик
машғулотлардан сўнгги кўрсаткичларини ҳавола этилган.
13-14 ёшли болаларда тезкорлик кўрсаткичларининг дастлабки натижалари
тадқиқот гуруҳ.
1-жадвал.
№
Ф.И.Ш.
60 м.га
югуриш
Арғамчида
сакраш (марта)
Узунликка
югуриб келиб
сакраш м.
1
Бегманов Т
9,5
50
2.80
2
Валиев Н.
9,4
60
2.50
3
Қосимов А.
9,8
71
2.70
4
Самиев Қ.
9,5
56
2.25
5
Ахроров Т.
10,1
74
2.30
6
Солиев С.
10,0
68
2.40
7
Бахромов Н.
10,3
70
2.75
68,6
449
17.7
Х
9,8
64.1
2.5
45
13-14 ёшли болаларда тезкорлик кўрсаткичларининг сўнгги натижалари
тадқиқот гуруҳ.
2-жадвал.
№
Ф.И.Ш.
60 м.га
югуриш
Арғамчида
сакраш (марта)
Узунликка
югуриб келиб
сакраш м.
1
Бегманов Т
9,5
90
3.20
2
Валиев Н.
9,4
89
3.30
3
Қосимов А.
9,8
92
3.10
4
Самиев Қ.
9,5
86
3.35
5
Ахроров Т.
10,1
91
3.26
6
Солиев С.
10,0
88
3.22
7
Бахромов Н.
10,3
87
3.27
68,6
623
22.7
Х
9,8
89
3.2
Демак, шундан хулоса қилиш мумкинки, ёш спортчиларда узлуксиз
машғулотлар ўтказиш уларни сакраш ва куч қобилятини оширишда катта рол
ўйнайди.
Юқорида қайд этилган адабиётлар таҳлилидан шу нарса кўриниб
турибдики, замонавий волейбол бўйича ўтказилаётган мусобақа ўйинларида
ижро этиладиган аксарият малакаларни (тўп киритиш, зарба бериш, тўсиқ
қўйиш, қабул қилиш, узатиш) самарали бажариш учун сакровчанликни ва
сакраш чидамкорлиги алоҳида аҳамият кашф этади. Айниқса, 4 ва 5 партия
давом этадиган ўйинларда мазкур сифатларнинг аҳамияти янада ортади.
Кўпгина адабиётлар бу сифатларни ривожлантиришга қаратилган
машқлар мажмуаси аниқ тақдим этилган (Пулатов А.А., 29 Исроилов Ш.Х.,
Қурбонова М.А.42).
Аммо бу сифатларни турли ёшдаги волейболчиларда ривожлантиришга
қаратилган мажмуаси адабиётларда аниқ тавсия сифатида тақдим этилмаган.
Турли мақсад сари ижро этиладиган сакраш сифатини ривожлантириш
машқлар ёрдамида амалга оширилиши маълум бўлди. Баландроқ сакрашга оид
машқларни мураккаблаштирилган шароитларда қўллаш масаласига етарли
даражада аҳамият берилмас экан, бинобарин танлаб олинган мавзу долзарб
бўлиб, тадқиқот асосида амалга оширилишини тақозо этади.
Таъкидлаш жоизки, жисмоний ривожлантиришни дастлабки босқичдан
46
бошлаб, яъни 13-14 ёшли болаларда жисмоний қобилятни мақсадга мувофиқ
шакллантириш яхши натижа бериши, шу болаларда спорт маҳоратини самарали
оширишга ҳам катта таъсир кўрсатади.
1-расм. 3 ойлик тадқиқот давомида назорат гуруҳида шуғулланувчи 13-
14 ёшли волейболчилар махсус сифатларини ўзгаришининг диаграммали
кўриниши. (Х) n
7.
0
5
10
15
20
25
30
35
Тажрибадан олдин
Тажрибадан кейин
Гистограмма 1
30метрга югуриш (сек)
60 метрга югуриш (сек)
Арчасимон югуриш (сек)
Турган жойдан баландликка сакраш (см)
Югуриб келиб баландликка акраш (см)
47
2-расм. 3 ойлик тадқиқот давомида тадқиқот гуруҳида шуғулланувчи 13-
14 ёшли волейболчилар махсус сифатларни ўзгаришининг диаграммали
кўриниши. (Х) n
7.
Демак, шуни хулоса қилиб айтиш мумкинки, ёш волейболчиларда
тезкорликни ривожлантиришда мунтазам равишда машғулотлар ўтказиш уларни
тезкорлик, сакраш ва куч қобилятларини оширишда катта рол ўйнайди. (1,2-
расм).
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Тажрибадан олдин
Тажрибадан кейин
Гистограмма 1
30метрга югуриш (сек)
60 метрга югуриш (сек)
Арчасимон югуриш (сек)
Турган жойдан баландликка сакраш (см)
Югуриб келиб баландликка акраш (см)
48
Do'stlaringiz bilan baham: |
