3 I. Боб. Волейбол тарихи, техника ва тактикаси

Тўпни 
ўйинга 
киритишнинг 
такомиллаштириш 
таҳминий 
машқлари. 
1.Маълум бир зонага орқа ёки олдинги ҳужум чизиғи ёки майдоннинг 
ўнг, чап томонлари тўп узатиш. Тўпни бир зонага тушура олиш, тўпни ҳар хил 
усул билан тезликни ўзгартирган ҳолатда бир зонага тушура олишга диққатни 
жалб қилиш керак. 
2.Тўпни ўйинга киритиш куч билан зарба бериш ва тўпни максимал 
бўлишини талаб қилиш. 
3.Тўпни куч билан ўйинга киритиш усули билан тўпни маълум бир 
белгига келиб туришини талиб қилиш мумкин, ёки бирон-бир белгиланган 
жойга ташлаш. 
Тўпни ўйинга киритиш ва уни қабул қилиб олиш такомиллаштириш 
мақсадга мувофиқ бўлар эди. 
Ўйинчи тўпни ўйинга киритишни бирор-бир усулини танлаб олганданс 
ўнг куч билан аниқ бир зонага тушура олиши машғулотда назорат қилиш керак. 
Тўпни узатиш. 
Биринчидан, шуғулланувчиларни дастлабки ҳолатни тўғри туриш ва қўл 
панжаларни ҳолатини тўғри бўлишини талаб қилиш. 
Бунинг учун қуйидаги машқларни бажариш керак: 
1.Шуғулланувччилар тўпни узатиш учун тўғри дастлабки ҳолатни 
эгаллашлари керак. Ўқитувчи диққатини оёғларни тўғри қўйилишига, гавда 
ҳолатига, қўл ва панжа бармоқларини таранглигига қаратиш керак. 
2.Ўйинчилар тўпни узатганларидан олдин уларни майдон бўйлаб 
ҳааркатини қадамлар билан ёки югуриб келиб дастлабки ҳолатни қабул қилишга 
диққатни жалб қилиш керак. 
3.Дастлабки ҳолат-шу ўйинчилар шерикларини қўлларидан тўпни қўйиб 
уларни қўллари ва панжа бармоқлари дастлабки ҳолатни тўғри танланганлигини 
текширишади. 

---

53 
4.Ўйинчилар шерик бўлиб бир-бирига қарама-қарши туришади. 
Ўйинчилардан бири тўпни шеригига икки қўллаб ташлайди. Иккинчиси эса 
тўпни қабул қилиш учун дастлабки ҳолатни эгаллайди ва тўпни ушлаб олади. 
5.Тўпни баландга ёки олдинга ёки ёнга ташланади. Шуғулланувчи 
ҳаводаги тўп билан бирга ҳаракатланади ва тўпни узатишга дастлабки ҳолатни 
эгаллайди. Бу машқларни ўрганиб олгандан кейин икки қўл билан тўпни 
узатишга ўргатиш керак. Бунинг учун қуйидаги машқларни бажара олиш керак. 
1.Ўйинчи тўпни ўзини тепасида ҳавога ташлаб уни баланлдан икки 
қўллаб шеригига тўпни узатиш. 
2.Ўйинчилар бир-бирига юзма-юз туришади. Ўйинчилардан бири тўпни 
иккинчисига ташлайди. У ўйинчи бўлса дастлабки ҳолатни эгаллайди ва тўпни 
шеригига юқоридан икки қўл билан узатади. 
3.Ўйинчини бири тўпни наригига бир ёки икки қадам етмасдан 
ташлайди. Қабул қилаётган ўйинчи эса тўпга қариб олдинга қадам қўйиб тўпни 
икки қўл билан шеригига узатади. Кейин эса тўпни нафақат олдинга 
етказмасдан ташлаш ўрнига ёнга орқа томонга ташлаб машқни қийинлаштириш 
мумкин. 
4.Шуғулланувчилар гуруҳи айлана шаклда ўқитувчи эса айлана ўртасида 
турибди. Ўқитувчи кетма-кет ўйинчиларга тўпни юқоридан узатади. Тўпни 
олдинга икки қўл билан юқоридан узатиш ўрганилганданк ейин, тўпни орқага 
узатишни ўрганиш керак. Тўпни орқага узатишга ўргатувчи машқлар худди 
тўпни олдинга узатишга ўхшаб кетма-кетлик билан техникаси ўргатилади.