Samarqand davlat universiteti I. X. Nasimov, I. Patterson, K. M. Ibodov hozirgi zamon raqobat

davlat tomonidan narx belgilash Vazirlar Mahkamasi tomonidan 
tartibga solinadigan tovar (ish, xizmat)lar ro’yxati 
(yadro yoqilg‘isi, turli 
energiya tashuvchi mahsulotlar, mudofaa ahamiyatiga ega tovar va xizmatlar, neft 
va neft mahsulotlarini magistral trubalar orqali tashish va boshqalar); 
–
mahalliy boshqaruv organlari tomonidan tartibga solinadigan tovar 
(ish, xizmat)lar 
(masalan, aholi iste‘mol qiladigan tabiiy gaz, ko‘mir, yo‘lovchi va 
yuk tashishning barcha turlari, mahalliy transport yo‘nalishlari, jamoat transporti, 
ta‘lim muassasalari qoshidagi ommaviy ovqatlanish korxonalari tomonidan 
sotiladigan mahsulotlar va shu kabilar); 
Davlat narx shakllanishiga bevosita va bilvosita ta‘sir etadi. Bevosita usullar 
orqali tartibga solish: 
–
qat‘iy belgilangan narxlar (masalan, jamoat transportida yo‘lovchi va yuk 
tashish); 
–
chegaraviy (yuqori va quyi) narxlarni belgilash (masalan, monopol 
korxonalarning mahsuloti uchun); 
–
bazaviy narxlar va ularning o‘zgarish chegarasini belgilash (masalan, 
aloqa, pochta, xizmatlariga narxning diskriminasiyalashuvini belgilash); 
–
narx indeksasiyasi (masalan, kelgusida inflyasiyani ko‘zda tutgan holda 
ayrim tovarlarning narxini tartibga solish); 
–
savdo ustamasi va savdo ta‘minot korxonalari uchun chegaraviy miqdor va 
ustamalarni belgilash (masalan, dori vaositalari va birinchi darajali ahamiyatiga 
ega iste‘mol mahsulotlari uchun ustama miqdori); 
–
rentabellik chegarasini belgilash; 
–
kafolatlangan narx (masalan, davlat xaridi uchun xomashyo va iste‘mol 
mahsulotlariga narx belgilash) orqali amalga oshiriladi. 
Bilvosita orqali tartibga solish: 

byudjet dotasiyalari; 

ishlab chiqarish xarajatlarining bir qismini qoplash; 

imtiyozli kreditlar va soliq imtiyozlari (soliq imtiyozlari kiritilishi natijasida 
mahsulot tannarxi pasayadi) orqali amalga oshiriladi
.
Narxlarni davlat tomonidan tartibga solish uch darajada olib boriladi: 
Davlat nazorati

Iqtisodiyot vazirligi, G‘aznachilik boshqarmasi va uning 
hududiy bo‘linmalari, mahalliy boshqaruv organlari, davlat soliq qo‘mitasi va 
uning hududiy inspeksiyalari, davlat raqobat qo‘mitasi va uning hududiy 
bo‘linmalari hamda iste‘molchilar huquqlarini himoya qilish Federasiyasi 
tomonidan Raqobat to‘g‘risida‖gi qonun, Iste‘molchilar huquqlarini himoya qilish‖ 
to‘g‘risidagi qonunlarga muvofiq amalga oshiriladi. 
Idoraviy nazorat