Samarqand davlat universiteti I. X. Nasimov, I. Patterson, K. M. Ibodov hozirgi zamon raqobat

1. bozor narxi 
– ishlab chiqaruvchi narxi – 
ishlab chiqaruvchi tomonidan sotilgan 
mahsulot (ish, xizmat)larga belgilangan narx bo‘lib, jo‘natuvchining franko-
stansiya, ya‘ni tovarni iste‘molchiga yetkazib berish majburiyatisiz, QQS va 
dotasiyalarsiz narx ko‘rinishida shakllanadi; 
– 
joriy narx
– kichik korxona tomonidan mahsulot (ish, xizmat)larni 
ro‘yxatga olish chog‘ida belgilangan narx; 
– 
Bazis narx
– narx indeksi asos qilib olingan narx; 
– 
Transfert narx
– tijorat operasiyalarida korxonaning bo‘limlari 
o‘rtasidagi o‘zaro narx. Xomashyo, yarim tayyor mahsulotlar, tayyor mahsulot, 
shuningdek xizmatlarga belgilanadi; 
Franko narx
 – 
narxning mahsulotni tashib keltirish xarajatlarini iste‘molchi 
tomonidan qoplanishini ko‘zda tutuvchi narx bo‘lib, tovarlarni yakuniy aholi 
manziliga yetkazish sharti bilan qo‘llanaladi. Franko-ombor, franko-vagon, franko-
temir yo‘l stansiyasi, franko bort va shu kabilar. Franko-stansiya narxda tovarni 
sotuvchi xaridorga tashib keltirish xarajatlarini kiritgan holda narxni belgilab 
beradi. Bunda har bir birlik mahsulo uchun o‘rtacha tarif va tashish masofasidan 
kelib chiqqan holda narx ustamasi qo‘shiladi. 
Eksport-import operasiyalarida transport xarajatlarini qoplash bir-biridan 
yetkazib beruvchi va xaridor xarajatlarining hajmidan kelib chiqqan holda 13 xil 
shaklda amalga oshiriladi.
 
Erkin narx
– davlat idoralari tomonidan cheklanmaydigan narxlar. 
Narxlarni erkinlashtirish asosida talab va taklifdan kelib chiqib bevosita sotuvchi 
va xaridor o‘rtasida shakllanadigan narx. Erkin narxlar
Shartnomaviy narxlar
– oldi-sotdi bitimi kelishuvida belgilangan narxlar 
hisoblanadi. Ular turli korxonalar, firmalar va konsorsiumlarning bitimlariga ko‘ra 
ichki bozorda amal kiluvchi narxlardan va tashki savdo shartnomalariga ko‘ra 
davlatlararo oldi-sotdi narxilardan iborat bo‘ladi. Tashqi savdo shartnoma narxlari 
ichki bozor narxlaridan farq qiladi;