Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

Ахборот тизими
тегишли ташкилотлар (объектлар)да фаолият 
кўрсатувчи ва турлича тузилувчи ахборотлар мажмуи унинг ахборот тизимини 
ташкил этади.
Ахборот тизимларининг асосий вазифаси – барча ресурсларни 
самарали бошқариш учун ташкилотларга керакли бўлган ахборотларни ишлаб 
чиқиш, ташкилотни бошқариш учун ахборот ва техникавий муҳитни 
яратишдан иборат. 
Страте- 
гик бошқарув
учун ахборот 
Тактик бош
қ
арув учун
ахборот 
Тезкор бош
қ
арув
учун
ахборот 
1.9 - расм. Бошқарув даражасига кўра ахборотнинг тақсимланиши
 
Бошқарув даражаси аҳамиятлигига кўра қанча юқори бўлса, 
мутахассислар ва менежерларнинг ахборот технологиялари ёрдамида 
бажарадиган иш ҳажми шунча кам бўлади. Бироқ, бу ҳолда, ахборот 
тизимининг мураккаблиги ва интелектуал имкониятлари ҳамда менежернинг 
қарор қабул қилиш чоғидаги роли ортади. Бошқарувнинг ҳар қандай даражаси 
турли миқдор ва турли даражадаги ахборотга муҳтож бўлади.
Пирамида асосини шундай ахборот тизими ташкил этадики, унинг 
ёрдамида ижрочи – ходимлар маълумотларни қайта ишлаш билан, қуйи 
бўғиндаги менежерлар эса – тезкор бошқарув билан шуғулланишади. 
Пирамида юқо-рисида – стратегик бошқарув даражасида ахборот тизимлари 
Стратегик 
масаларни
ечиш 
Тактик
масалаларни 
ечиш 
Тезкор
маслаларни
ечиш 
Ахборот талаблари 

---

46 
ўз ролини ўзгар-тиради ва белгиланган вазифа ёмон бажарилган шароитда 
қарор қабул қилиш бўйича юқори бўғин фаолиятини қўллаб–қувватловчи 
стратегик даражага айланади.
Ахборот ва қарорлар мазмунига мувофиқ ташкилотда маълум бир 
даражанинг ахборот тизими пайдо бўлади(1.10-расм). 
Стратегик Фойдаланувчилар
ахборот Ю
қ
ори ра
ҳ
барият
тизимлари Директорлар Кенгаши 
Тактик ахборот 
Тизимлари Бўлинмалар ва
функционал хизмат
Тезкор бош
қ
арувнинг менеджер- рахбарлари,
лари ахборот тизими
бўлинмалар
менежерлар 
1.10-расм. Ахборот тизимлари турлари ва бошқарув
даражаларининг ўзаро алоқалари. 
 
Ахборот тизимидаги ишлар қуйидаги мақсадда олиб борилади: 
ахборотга бўлган эҳтиёжни аниқлаш; 
ахборот тўплашни амалга ошириш; 
ташқи ёки ички манбалардан ахборот келишини амалга ошириш; 
ахборотни қайта ишлаш, унинг тўлиқлиги ва аҳамиятини баҳолаш ҳамда 
уни қулай кўринишда тақдим этиш; 
истеъмолчиларга тақдим этиш ёки бошқа тизимга узатиш учун 
ахборотни чиқариш;
йўналишларни баҳолаш, башоратларни ишлаб чиқиш, муқобил қарорлар 
ва ҳаракатларни баҳолаш, стратегияларни ишлаб чиқиш учун ахборотлардан 
фойдаланишни ташкил этиш; 
мазкур ташкилот ходими қайта ишлаган ахборотлар бўйича тескари 
алоқани ташкил этиш, келадиган ахборотларни тузатишни амалга ошириш. 
Бу барча ҳаракатлар ташкилотнинг ахборот тизими доирасида у ёки бу 
ахборот технологиялари ёрдамида амалга оширилади.
Ҳар қандай ташкилот учун ахборот эҳтиёжини аниқлашдан тортиб то 
ахборотдан фойдаланишгача бўлган тизим ишининг кетма-кетлигини 
белгилаш энг муҳим масала саналади. Бу ўринда гап, ташкилотда ҳал 
этиладиган масалаларни турларга ажратиш, ахборотларни олиш, қайта ишлаш 
ва фойдаланиш даврийлигини белгилаш, келадиган ва чиқадиган 
ҳужжатларни стандартлаш, ахборотларни қайта ишлаш тартибини 
стандартлаш тўғрисида кетаяпти.
Ахборот тизимига нисбатан сўровларни, шунингдек, уларга жавобнинг 
шаклланиш тартибини