Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

5.4.3. Ахборот технологиясининг эксперт тизимида 
фойдаланиладиган асосий компоненталари 
Ахборот технологиясининг эксперт тизимида фойдаланиладиган 
асосий 
компонентлари 
(таркибий 
қисмлари) 
қуйидагилар: 
фойдаланувчининг интерфейси, билимлар базаси, интерпрететор, тизимни 
яратиш модули (1.30 -расм). 
Фойдаланувчининг интерфейси.
Фойдаланувчи эксперт тизимига 
буйруқ ва ахборот киритиш ҳамда унинг буйруғи орқали чиқадиган ахборотни 
олиш учун фойдаланилади. Команда (буйруқ)лар ўз ичига билимларни қайта 
ишлаш жараёни бошқармайдиган параметрларини олади. Ахборот одатда 
маълум бир танаффуслар билан бериладиган қиймат, аҳамият шаклида 
берилади.
Фойдаланувчи ахборотни киритишнинг тўртта услубидан фойдаланиши 
мумкин: меню, буйруқ (команда), табиий тил, шахсий интерфейс.
Эксперт тизимининг технологияси чиқадиган ахборот сифатида нафақат 
қарорни, шунингдек зарур тушунтиришни олиш имкониятини ҳам кўриб 
чиқади.
Одатда икки хил тушунтириш фарқлаб кўрсатилади. Яъни: 
сўров бўйича бериладиган тушунтириш. Бунда фойдаланувчи ҳар 
қандай пайтда эксперт тизимидан ўз ҳатти-ҳаракатларини изоҳлашни талаб 
этиши мумкин; 
муаммоларни ҳал этишдан олган тушунтириш. Фойдаланувчи ечимни 
олгандан сўнг, у қандай олингани тўғрисида изоҳ талаб қилиши мумкин. 

---

157 
Тизим эса масалани ечишдаги ҳар бир қадамини тушунтириб бериши керак.
-
инструкция ва ахборот 
-
қарор ва таъминот
-
билим
1.30 - расм. Эксперт тизимларининг ахборот технологиялари
асосий компонентлари 
 
Тўғри, эксперт тизими билан ишлаш технологияси оддий эмас. Мазкур 
тизимларнинг фойдаланиш интерфейси дўстона муносабатда бўлади. Яъни у 
сиз билан «суҳбатлашиш» чоғида қийинчиликлар туғдирмайди.