Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

 
5.3.3. Технологик бошқарувда шахсий компьютерлар 
Бу соҳада шахсий компьютерлардан фойдаланишнинг асосий муаммоси 
– қурилма микропроцессорлар ва ШКдан фойдаланиш соҳаларининг 
бўлинишидир. Тадқиқотлар ва реал амалиёт шуни кўрсатадики, амалга 
оширилаётган вазифаларда ўзгаришга эҳтиёж мавжуд бўлса, ШКни қўллаш 
ҳам техник ҳам иқтисодий жиҳатдан анча самаралидир. Микропроцессорлар 
ШК ва ШК тармоқлари базасида амалга оширилган технологик 
бошқаришнинг архитектура тизими тўлалигича бошқариш объектининг ўзига 
хос хусусиятлари билан белгиланади ва стандартлаштирилиши мумкин эмас.
ШКни технологик бошқаришда қўлланишини кўриб чиқишда ўлчовлар 
ва тасвирлар билан боғлиқ қўлланмаларнинг бутун бир гуруҳини ажратиб 
кўрсатиш мумкин. ШК – ишлаб чиқаришнинг принципиал янги воситалари: 
мослашган тизимлар ва ўлчов комплексларининг ахборот ўзагига айланди.
Шахсий компьютер асосида назорат-ўлчов аппаратининг яратилиши 
корхоналарда ШКни қўллашнинг янги бир соҳаси саналади. Унинг ёрдамида 
тўғридан-тўғри ишлаб чиқариш линиясида маҳсулотни текшириб кўриш 
мумкин. Ривожланган мамлакатларда ШКни юқори сифатли ўлчаш ва синаш 
тизимига айлантириш имконини берувчи дастурий таъминот ишлаб чиқариш 
йўлга қўйилган. Бундай жиҳозланган ШК асосий функциясидан(ахборотни 
қайта ишлаш ва тақдим этиш) ташқари эслаб қоладиган рақамли осциллограф, 
вақтинчалик сигнал кетма-кетлиги генераторлари, маълумотларни тўплаш 
қурилмаси, кўп мақсадли ўлчов қурилмалари сифатида фойдаланилиши 
мумкин. ШК бозорида саноатнинг турли тармоқларида фойдаланишга 

---

152 
мўлжалланган дастурий таъминот ва ихтисослаштирилган платанинг кўплаб 
турлари мавжуд. 
ШКни назорат-ўлчов асбоби сифатида қўллаш ҳисоблаш блокларига эга 
мураккаб қурилмалар ишлаб чиқаришдан кўра фойдалироқдир.
Бошқарув вазифаларини тўртта категорияга ажратиш мумкин: 
механизмларни бошқариш; 
технологик режимларни бошқариш; 
тактик бошқариш(режаларини танлаш); 
вазиятни бошқариш. 
Амалга ошираладиган функцияларда динамика бўлганда ШКни қўллаш 
ўзини оқлайди. Қуйи даражада (механизмларни бошқариш) ШКни қўллаш 
камдан-кам ҳолларда ўзини оқлайди. Режимни бошқариш даражаси нисбатан 
кўпроқ ўзгариб туради, ва шу боис бу ўринда ШКни қўллаш мақсадга 
мувофиқдир. Технологик жараёнларни бошқаришнинг аниқ тизимлари кўп 
процессорли ШКдан иборат бўлган локал ҳисоблаш тармоқлари асосида 
ташкил этилади. ШКнинг кўп процессорлиги авария ҳолатларидан иш 
қобилиятини сақлай олишни таъминлайди.