Uygur, qaqauz, quzey

Islam Abdulkerim ulu Xubiyev (Xubiylanı-Karaçaylı)
(1896, Kuban quberniyasınm Kart Curt kəndi -1938). Kəndli 
ailəsində doğulan İslam dördsinifli məktəbi bitirdikdən sonra 
Stavropol oğlan gimnaziyasına qəbul olunaraq 1918-ci ildə 
gimnaziyanı bitirmişdir. 15 yaşında ikən Parisdəki “Musulma- 
nin” jurnalında məqaləsini çap etdirən İslam Xubiyev Sovet 
dövründə ardıcıl “İzvestiya”, “Molot”, “Sovetskiy yuq”, “So- 
vetskiy Severnıy Kafkaz”, “Jizn natsionalnostey", “Revolyut- 
siya ı pismennost” və b. qəzet-jurnallara məqalələr yazmışdır.
20-ci yüzilin əwəllərində Doğu klassiklərinin xalq arasında 
məşhur olan əsərlərini qaraçay türkcəsinə çevirməklə ədəbi dilin 
formalaşmasına və zənginləşməsinə xidmət edən İslam Xubiyevin 
Sovet dovründə qadın azadlığı, din, əlifba, təhsil, eləcə də sinfı 
mübarizə mövzusunda çoxlu məqalələr yazmışdır. Xalqının taleyi 
ilə bağlı yazdığı məqalələr əslində Sovet təbliğatına xidmət edirdi.
Qəzet-jurnallarda rəhbər vəzifələrdə çalışan, gənclərin mət- 
buatda iştirakına şərait yaradan, onların bədii əsərlərini çap 
edən ictimai-siyasi xadim millətçilikdə ittiham edilərək təbli- 
ğatçısı olduğu hökumətin xüsusi xidmət orqanları tərəfındən 
məhv edilmişdir.
İssa Qarakötov (Qarakötlanı) (1900-1942), Daut Bayqulov 
(Bayqullanıdır) (1902-1942), Azret Örtenov (Örtenlanı) (1907- 
1955) və b. Qaraçay Sovet poeziyasının özülünü qoyanlardan 
sayılırlar.
Issa Zavurbek ulu Qarakötov (Qarakötlanı) 
(1900, Ku- 
ban quberniyasının Cöqetey kəndi-1942, İkinci Dünya Savaşı).

---

Molla yanında təhsilini başa vurduqdan sonra kənddəki rus 
dilində olan ümumtəhsil məktəbində oxumuşdur. Sovetlər 
Quzey Qafqazı işğal etdikdən sonra İssanı Moskvadakı Şərq 
Zəhmətkeşləri Universitetində oxumağa göndərirlər. 1924-cü 
ildə universiteti bitirir və orada ana dilində “Yeni mahnılar” 
kitabını çap etdirmişdir. Kitaba daxil etdiyi şeirlər əsasən So- 
vet təbliğatının təsirilə yazılmış, bədii cəhətdən o qədər də 
güclü olmayan nəzm parçalarıdır. 1931-ci ildə çap etdirdiyi 
şeirlər toplusunu “İnqilab nəğmələri” adlandırmışdır. Sosializ- 
mi tərənnüm edəndə belə dağlı qürurunu, dağlı cəsarətini, dağlı 
igidinin hünərini ön plana çəkmişdir. Bu baxımdan 1928-ci 
ildə yazdığı “Qafqaz” şeiri olduqca önəmlidir.
İssa Qarakötovun Sovet dönəmində ən çox təbliğ olunan 
əsərləri sırasına “İnqilab nəğmələri“, “Qafqaz” şeirlərini, “Bay 
və batrak” poeması daxil edilmişdir