Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №27 (том 6)

[3. 23-
B]
O‘zbek folklorshunoslari og‘zaki adabiyotdan ham yosh avlodga ta’lim berish fikrini 
ilgari surdilar va 1934 yildan boshlab uni amalga oshirishga kirishdilar. Dastavval 
Nizomiy nomidagi Toshkent pedagogika instituti, so‘ngra boshqa ta’lim dargohlarning 
filologiya fakultetlarida o‘zbek folklori mustaqil fan sifatida o‘qitila boshlandi. Bu hol 
folklor nashri va tadqiqotiga ehtiyojni yanada kuchaytirdi. Natijada H.Zarif tomonidan 
tartib berilgan ikki kitobdan iborat “O‘zbek folklori” (1939 va 1940) xrestomatiyasi 
yuzaga keldi. Bu asarning qimmati shundaki, o‘ziga qadar amalga oshirilgan barcha 
nashrlarning ijobiy tomonlarini qamraganligidan tashqari o‘zbek folkloridagi xilma-xil 
janrlar namunalarini bera olganligi bilan ham muhim ahamiyatga ega bo‘ldi hamda 

---

215 
keyingi nashrlar va tadqiqotlarga keng yo‘l ochdi. Xususan, 1939 yilda bo‘lib o‘tgan 
O‘zbekiston Yozuvchilar soyuzining 2-sezdida folklor masalasining alohida 
muhokama etilishi (unda G‘afur G‘ulom “Folklordan o‘rganaylik” degan mavzuda 
ma’ruza qilgandi) xalq og‘zaki ijodiyoti namunalarini to‘plash va o‘rganish ishlariga 
e’tiborni yana bir qadar kuchaytirdi.
Yo‘qolib ketish xavfi ostida qolgan folklor durdonalarini asrab qolish ishlari olib 
borildi. Albatta, bu o‘sha davrda hukmronlik qilayotgan tuzum tepasida turganlarga 
yoqmadi. Ayniqsa, mustabid sho‘ro tuzumi milliy qadriyat va an’analarimizni oyoq 
osti qilayotgan, eskilik sarqiti deb qarayotgan bir davrda bu ulkan ma’naviy jasorat edi. 
Shuning uchun o‘zbek folklorini o‘rganish yo‘lida jon kuydirgan Abdurauf Fitrat, 
Abdurahmon Sa’diy, Vadud Mahmud, G‘ozi Olim Yunusov, Elbek, Otajon Hoshim va 
boshqa ular kabi millat fidoyilari qatag‘on qilindi.
Milliy ta’lim tizimida hamisha bosh masala bo‘lib kelgan barkamol avlodni, komil 
insonni tarbiyalash, yoshlarni ma’naviy yetuk qilib ulg‘aytirishda milliy psixologiya 
aks etgan folklorning alohida o‘rni va roli bor. U inson ruhiyatiga ta’sir ko‘rsatish 
qudratiga ega fan tarmoqlaridan biridir. 
Xulosa qilib aytganda, hozirgi davrda milliy ta’limda o‘qitishning milliy xususiyatlari, 
o‘ziga xosligini hisobga olib, folklor, mumtoz adabiyot kabi fanlar bo‘yicha keng va 
ko‘p, samarali bilim berishga, ularda ilgari surilgan umuminsoniy g‘oyalarni, milliy 
ruhni yosh avlod ongu shuuriga, ruhiyatiga singdirishga, maktabgacha ta’limdan 
boshlab, umumiy, o‘rta maxsus va oliy ta’limda saboq oluvchi barcha qatlamda ijodiy 
tafakkur va mustaqil faoliyatni rivojlantirish asoslaridan biriga aylangan onlayn va 
oflayn ta’lim jarayoni orqali amalga oshirish mumkin.
Adabiyotlar 
1.
Fitrat A. She’r va shoirliq. Adabiy mubohasa. TA. IY jild. Darslik va o‘quv 
qo‘llanmalari, ilmiy maqola va tadqiqotlar. – T.: Ma’naviyat, 2006. 5-B, 56-B.
2.
Fitrat A. Nahv. TA. IY jild. Darslik va o‘quv qo‘llanmalari, ilmiy maqola va 
tadqiqotlar. – T.: Ma’naviyat, 2006. 211-B. 
3.
Imomov K., Mirzaev T., Sarimsoqov B., Safarov O. O‘zbek xalq og‘zaki poetik 
ijodi. Darslik. – T.: O‘qituvchi, 1990. 23-B. 

---

216 
4.
Elbek. Laparlar haqida. – “Bilim o‘chog‘i” jurnali. – 1922. – 1-son. – Б.97. 
5.
Hodi Zarif. O‘zbek sovet folkloristikasi tarixidan // O‘zbek sovet folklori 
masalalari. Tadqiqotlar. 1-kitob. – T.: “Fan”, 1970. 219-221-B. 

---