Guliston davlat universiteti biologiya kafedrasi rivojlanish biologiyasi fanidan

Ishni bajarish tartibi: 
1-tajriba.
Sut emizuvchilarda embriondan tashqari organlarning hosil bólishi. 
Xordali hayvonlar tuzilishining murakkablashuvi bilan maxus embriondan tashqari 

---

50 
organlar vujudga kyeladi. Bu organlar embrionning rivojlanishi va faoliyatini 
ta‘minlaydi. 
Sut emizuvchi hayvonlarda embriondan tashqari organlar embriogyenyezning 
ilk bosqichlarida paydo bóladi. Chnonchi maydalanish bosqichidayoq trofoblast 
blastomerlari hosil bóladi. Bu trofoblast yordamida embrion bachadon devoriga botib 
kirib ona organizmi bilan bog‘lanadi. Demak, gastrulyatsiyadan boshlab embrion 
trofoblast qatlami ostida rivojlanadi. Mezodermaning vistseral varag‘i va entoderma 
ósib blastotsistning ichki yuzasini qoplaydi va natijada sariqlik xaltacha vujudga 
kyeladi. Sariqlik xaltacha oqsilli suyuqlik bilan tólgandir. Ektoderma va trofoblast 
amnion va tana burmalarini hosil qiladi. Amnion burmalarining embrion ustida 
birlashib kyetishi natijasida amnion pardasi va unga zich yopishgan seroz parda hosil 
bóladi. Amnion sutemizuvchilarda yaxshi rivojlanib, homila atrofidagi suyuqlikni
ishlab chiqaradi va uning rivojlanishi uchun sharoit yaratadi. Amnion bilan bir vaqtda 
ichakning orqa bólimida allantois paydo bóladi. U ichak entodermasi va 
mezodermaning vitseral varag‘idan hosil bóladi. Allantois amnion bilan sariqlik 
xaltasi orasida yotadi. Trofoblast va unga yopishib yotuvchi seroz parda xarionni 
hosil qiladi. Xarion homila bilan ona organizmini tutashtiruvchi organdir. 
Embriondan tashqari organlar muvaqqat bólib, organizm mustaqil yashashga 
ótishi bilan yóqoladi. 
Topshiriqlar: Provizor organlar sxemasi, yóldosh xillarini albomga chizish. 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Provizor organlarga nimalar kiradi? 
2.
Provizor organlarning hosil bólishi. 
3.
Amnion va seroz pardaning ahamiyati. 
4.
Sut emizuvchi hayvonlarda embriondan tashqari organlarning paydo bólishi.