Guliston davlat universiteti biologiya kafedrasi rivojlanish biologiyasi fanidan

 
Ishni yakunlash: 
O‘rganib chiqilgan tasvirlarni albomga chizib oling. 
 
Kerakli adabiyotlar: 
1.
Tokin B. P. Obhaya embriologiya. M., «Vo‘sshaya shkola» 1987. 
2.
Salixboev I. Indivudal taraqqiyot biologiyasi. Toshkent. ToshDU, 1992. 
3.
Novikov N. I., Svyatenko E. S. Rukovodstvo k zanatiyam po gistologii i 
embriologii. M. 1984. 
4.
 
Manuilova N. A. «Gistologiya va embriologiya asoslari». Toshkent. 
«O‘qituvchi» 1970.
 
 

---

43 
13 – Laboratoriya mashg’ulot
Sut emizuvchilarning rivojlanishi. Yuksak organizmlarning rivojlanishining 
o’ziga xos xususiyatlari. Sut emizuvchilarning rivojlanish bosqichlari va farqlari 
 
 
Ishning maqsadi:
Sut emizuvchilar embrionining taraqqiyotini boshqa sinf 
vakillarining rivojlanishidan farq qilgan xolda tablitsalar yordamida o‘rganib 
chiqish.
 
Ishning identiv maqsadi:
1.
Sut emizuvchilarda tirik tug‘ishga moslanish qanday paydo bo‘lgan?
2.
Tirik tug‘ishning axamiyati nimadan iborat?
3.
Sut emizuvchilarning embrional rivojlanishi boshqa sinf vakillarinikidan nima 
bilan farq qiladi?
4.
Xorion, trofoblast, bachadon, embriondan tashqari blastomerlar kabi atamalarni 
ta‘riflay olish. 
5.
Yo‘ldosh xillarini bir-biridan farq qilgan xolda aytib bera olish.
 
Kerakli jixozlar:
Mavzuga doir tablitsalar, mikropreparatlar, mikroskop, 
albom. 
Ishning borishi: 
Turli sut emizuvchi xayvonlarning embrional taraqqiyoti 
xaqida ma‘lumotlar berish. 
Turli sut emizuvchilarning embrion taraqqiyoti turlichadir. Tuxum qo‘yib 
taraqqiy etuvchi eng tuban sut emizuvchilarning embrion taraqqiyoti sudralib 
yuruvchilar va qushlarning taraqqiyotiga o‘xshaydi. Masalan: exidna o‘z tuxumini 
qorin tomonidagi qopchig‘ida olib yuradi. Uning embrioni shu xaltachada taraqqiy 
etadi. 
Xaltalilarda embrion asosan bachadonda taraqqiy qilsada, embrioni Bilan 
bachadoni orasida bog‘lanish bo‘lmaydi. Shuning uchun xam kengurularning bolasi 
chala tug‘ilib, onasini ema olmaydi. Ularning keyingi taraqqiyoti ona kenguruninig 
xaltasida davom etadi. 
Yuqori darajada tuzilgan sut emizuvchilarda esa embrion taraqqiyoti butunlay 
boshqacha boradi.
Sut emizuvchilarning izoletsital tipdagi tuxumlari to‘liq notekis yo‘l bilan 
maydalanadi. Chunki, ularda embrionli va embriondan tashqari xujayralar paydo 
bo‘ladi. Shuning uchun maydalanish protsessida lantsetnikdagi singari 2, 4, 6, 8 va 
xakoza emas, balki 1, 3, 5, 7, 9 va xakoza tipdagi blastomerlar xosil bo‘ladi. Uy 
quyonlari va cho‘chqalarning zigotasi bir sutkada bo‘linib, blastomerlarni xosil 
qiladi. Bo‘linish natijasida xosil bo‘lgan xujayralarning chetkilari shaffof bo‘lib, 
ulardan