Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

 Diaqram 2.1. 

Keçirici məmulatların mexaniki möhkəmliyini və bərkliyini artırmaq üçün keçirilən 
əməliyyatları araşdırın; 

Keçirici materialların əsas xarakteristikalarının xassələrini araşdırın və müzakirə edin. 
2.2.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz:
“Keçirici materialların təsnifatını izah edir” 

Xüsusi müqaviməti kiçik olan materiallardan harada istifadə edilir? 

Xüsusi müqaviməti böyük olan ərintilərin tətbiq sahələri hansıdır? 

Xüsusi müqaviməti böyük olan materiallara hansı materiallar aiddir? 

Keçirici materialların əsas xarakteristikalarının xassələri hansılardır? 

Odadavamlı xəlitələr nəyə deyilir? 
2.3.1. Keçirici dəmir və elektrotexniki poladın xassələrini izah edir 
 

Keçirici dəmir 
Təbiətdə dəmir oksigenlə müxtəlif birləşmələr 
şəklində olur (FeO; Fe
2
O
2
; Fe
3
O
3
və b.). Bu 
birləşmələrdən kimyəvi saf dəmiri ayırmaq çox 
çətindir. Kimyəvi saf dəmirin elektrik və maqnit xassələrinə 
qarışıqlarından elektrolitik üsul ilə təmizlənmiş dəmir çox yaxındır. 
Elektrolitik dəmirin tərkibində qarışıqların ümumi miqdarı 0,03%-dən 
çox deyildir. 
Dəmirin tərkibində əsas qarışıq kimi karbon (C), kükürd (S), 
fosfor (P), silisium (Si), manqan (Mn) və bəzi başqa elementlər 
olur. Silisium və manqanı dəmirin tərkibinə acıdıcı kimi daxil 
edirlər. Onlar oksigenlə asanlıqla birləşib oksidlərə çevrilir. 
F
ə
rqli 
F
ə
rqli 
Ox
ş
ar 
Şə
kil 2.3. Qara 
çı
lpaq naqil 

---

28 
Ərinmiş dəmirin tərkibindəki oksidlər üzə çıxır və posa şəklində kənar edilir. Silisium və 
manqan faydalı qarışıq-oksidləşdiricidir.
Onlar poladın mexaniki xassələrini yaxşılaşdırır, lakin 
poladın tərkibində az miqdarda qalaraq, onun elektrik keçiriciliyini aşağı salır. Kükürd və fosfor zərərli 
qarışıqdır; filiz və yanacağın tərkibində dəmirə və polada düşdükdə onların kövrəkliyini artırır. Qazlar 
da zərərli qarışıqdır, çünki onlar dəmirin və poladın elektrik və maqnit xassələrini pisləşdirir. Dəmirin 
elektrik keçiriciliyini çox aşağı salan ən əsas qarışıqlardan biri karbondur. Dəmirin karbonla qarışığına 
polad deyilir.
