Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

 
6.2.1. Қаршилик коэффициентлари усули 
Амалиётда икки, уч ва ундан ортиқ шпунтларга эга бўлган флютбетларни 
фильтрация ҳисобларини бажаришда кенг қўлланилади. Бу усулни қўллаганда 
қуйидаги чекланишларга йўл қўйилади: заминдаги грунт бир жинсли; сув 
ўтказувчи замин босимли қувур кўринишида деб фараз қилиниб, унда босим 
шпунтларда, ўйиқ чиқиқ жойларда (тўсиқларда) ва горизонтал участкаларда 
қаршиликлар туфайли камаяди. Ер ости контурининг ҳар бир элементи 

---

244 
узунлиги бўйича босим тўғри чизиқ қонунига асосан камайиб боради. 
Ҳисобларни бажаришда ер ости контури схемаси соддалаштирилади, яъни ер 
ости контури шаклига ва ҳисобларга таъсир этмайдиган баъзи деталлар 
инобатга олинмайди ва иншоат остининг фильтрация соҳаси қаршилик бўйича 
қисмларга бўлиб чиқилади (6.6 - расм). 
 
6.6 - расм. Каршилик коэффициенти услуби учун ҳисобий схема. 
Ҳар бир қисм учун қаршилик коэффициентлари қуйидаги аналитик 
ифодалар ёрдамида, аниқланади: 
1. Кириш ёки чиқиш қисмлари. 
Агар шпунт қоқилмаган ва остона бўлмаса, яъни 
0
=
S
, 
0
=
a
(3.18-расм, а) бўлса, у ҳолда қаршилик коэффициенти 
44
,
0
2
=
=


к
бўлади. 
 
6.7 - расм. Кириш ва чиқиш фрагментлари схемалари. 
Агар шпунт қоқилмаган ва битта остона (6.7 - расм, b), яъни
S = 0, а 

0
бўлса 

---

245 
2
2
0,44
к



=
=
+
(6.5) 
Агар шпунт қоқилган бўлса (6.7 - расм,d), яъни 
0

S
, 
0

a
2
0,44
к
ш



=
=
+
1. 
Поғона (уступ) ва ички шпунт. 
Агар шпунт қоқилмаган ва битта остона бўлса, (6.8 - расм, а) яъни 
0
=
S
, 
0

a
бўлса, поғона қаршилик коэффициенти қуйидаги формула орқали 
топилади: 
1
2
Т
а
=

(6.6) 
 
6.8 - расм. Поғона ва ички шпунт фрагментлари схемалари. 
Агар шпунт қоқилган бўлса (6.8 - расм, b) ва поғона бўлмаса, яъни 
0

S
ва 
1
5
,
0
1
2


T
T
бўлганда агар 
8
,
0
0
2


T
S
бўлса қаршилик коэффициенти 
2
2
2
1
75
,
0
1
/
5
,
0
5
,
1
T
S
T
S
T
S
T
a
ш
−
+
+
=

(6.7) 
бўлади. 
Агар
96
,
0
8
,
0
2


T
S
бўлса 
2
,
2
)
8
,
0
(
12
2
1
+
−
+
=
T
S
T
a
ш

(6.8) 
3. Горизонтал фрагментлар.
Сув ўтказмайдиган қатлам чуқурлиги 
T
бўлиб (6.20-расм,а), қоқилган 
икки шпунт оралиқ масофаси 
)
(
5
,
0
2
1
S
S
l
+

бўлса, қаршилик коэффициенти 

---

246 
T
S
S
l
г
)
(
5
,
0
2
1
+
−
=

бўлади. 
Агар 
)
(
5
,
0
2
1
S
S
l
+

бўлса, у ҳолда 
0
=
г

бўлади.