7-Мавзу: шахснинг билиш жараёнлари: сезги, диқҚАТ, идрок, хотира, тафаккур, нутқ, хаёл

Диққат ақлий куч ѐки ресурсларнинг тақсимланиши сифатида. 
Диққат- худди рецепторлар кучи етарли бўлмагандек бу психик кучларни
сарфлашдир. Диқатнинг вазифаси ҳам ташқи дунѐнинг кўп обектларига 
тақсимланади.Руҳий куч даражаси ( активация), вазифа объектив 
мураккаблиги сингари, жуда кўп эмас.Диққатингиз интенсивлиги сабаб ҳам 
тана активлаштириш умумий ҳолатига таъсир қилади. Маълум бир қийматли 
вазифалар имконсиз ҳисобланади. 
Диққатни таҳлил қила туриб, Ланге қуйидаги классификацияни таклиф 
қилди "Ихтиѐрсиз диққат " ва " Ихтиѐрий диққат" Ланге бу турни “Иродавий 
диққат” деб ҳам атаган. Ланге учун “Иродавий диққат” мақсадли диққат 
бўлган. Шунинг учун, диққат таълимотида Ланге томонидан жорий этилган 
энг муҳим тушунча, бу - мақсад тушунчаси эди. 
Диққатнинг ривожланиши ва бузилиши 
Инсоннинг барча аьзо ва системалари юқори иш қобилиятини 
таъминлашида диққатнинг керакли сақланиш ва ривожланиш шартлари: 
- кун тартибини тўғри тақсимлаш, тўлиқ овқатланиш ва дам олиш; 
- ички аьзоларнинг касалланишига, кўриш ва эшитиш қобилиятини 
бузилишига қарши даволаниш ва кўрикда бўлиш; 
- кунлик ишлаш қобилиятининг мароми; 

---

20 
- ақлий ва жисмоний машқлар алмашинуви 
- қулай иш шароитини яратиш 
Ташқи кучли таъсир қилувчи ҳолатларни мавжуд қилмаслик- тинчликни 
таъминловчи(диққатни жам қилса бўладиган ҳолат); 
- Гигиеник талабга жавоб берадиган ишнинг таъминланиши; 
- Мақбул жисмоний омил(эьтиборни тортмайдиган ҳолат, ортиқча 
ҳаракатлар меъѐри); 
- Одат бўлиб қолган иш шарт-шароити 
- Муваффақият сари аниқ мақсадларни аниқлаш; 
Диққатнинг бузилиши натижасида мақсадга қаратилганликнинг салбий 
ўзгаришини танлаш ва барқарор психологик фаолият нормал мия 
фаолиятини бузилиши ѐки чарчаш ҳолатида кўринади. 
Диққатнинг бузилиши бир неча кўринишларга бўлинади 
Диққатнинг бузилишини турли асаб ҳолатларини аниқлаш орқали 
билиш мумкин: 
- Танлаш ва фаолиятни йуналганлик хусусиятини меъѐрда эмаслиги; 
- Алоҳида иш- ҳаракатлар мослашувининг бузилиши; 
- Диққатнинг жамланиши ва доимийлигининг қисқариши; 
Диққатнинг бузилиши турли даражалардаги узвий мағлубиятларда ҳосил 
бўлади. Асосий йўсинда миянинг пешона ва бошқа қисмларида ҳамда оддий 
чарчаш ҳолатларида