Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
5.2.3. Talaba shaxsining ijtimoiy – psixologik xususiyatlarini tekshirish 
Hozir  psixologiyada  talaba  shaxsini  oʻrganishning  qator  usullari  ishlab 
chiqilgan. Quyida ana shularning ayrimlariga toʻxtalamiz. 
Psixologiya fanida keng qoʻllaniladigan usullardan bittasi quyidagichadir.  
Hurmatli  talabalar!  Sizni  ilmiy  –  tadqiqot    faoliyatida  ekspert  sifatida 
ishtirok etishingizni soʻraymiz, bu ishning asosiy maqsadi talabalar shaxsining 
ob’yektiv ijtimoiy – psixologik xususiyatlarini aniqlashdan iboratdir. 
1. Buning uchun talaba shaxsining besh guruhdan iborat quyidagi fazilat, 
sifat  va  hislatlariga  oʻz  ahamiyati  boʻyicha  tegishli  tartib  nomerlarini 
qoʻyishingizni soʻraymiz: 
Shaxsning gʻoyaviy – siyosiy sifatlari. 
Kasbiy – ixtisoslik fazilatlari. 
Axloqiy – etik hislatlari. 
Tarbiyaviy – pedagogik sifatlari. 
Tashkiliy – ishchanlik fazilatlari. 
2. Har  bir  guruhga  kiritilgan  sifatlarni  oʻzingiz  muhim  boʻlmagan  deb 
hisoblasangiz, u holda uni oʻchirib tashlang va oʻrniga yoqtirganingizni qoʻshib 
qoʻying (1 – 5 jadvallar). 
3. Har  bir  guruhdagi  alohida  fazilatlarni  ahamiyatligiga  qarab,  uni  besh 
balli shkala bilan baholang: 
“5”  –  talaba  shaxsining  tizimida  mutlaqo  zarur  deb  hisoblaganda 
qoʻyiladi; 
“4” – talaba  shaxsining tizimida bu sifat qatnashishi shart; 
“3” – mazkur sifat ishtirok etsa koʻngildagidek ish boʻlar edi; 
“2” – ushbu sifatning mavjudligi zaruriyatdan tashqari; 
“1” – uni e’tiborsiz qoldirsa. 
    Kasbiy – ixtisoslik  sifatlari: 
o 
Ilmiy ish bilan shugʻullanish; 

---

286 
 
o 
Kasbiy yetuklik; 
o 
Oʻqishdagi ijodiy faollik; 
o 
Mustaqillik; 
o 
Bilimdonlik; 
o 
Aqlning tanqidiyligi; 
o 
Axborotlarni yigʻish va tahlil qilish; 
o 
Oʻz fikrini ifodalay olish; 
o 
Ilmiy – tadqiqot oʻtkazish koʻnikmasi; 
o 
Soʻz – mantiq lugʻat boyligi. 
     Axloqiy – etnik hislatlar: 

 
Oʻziga talabchanlik; 

 
Oʻzgalarni hurmatlash; 

 
Kamtarlik; 

 
Oʻziga ishonch; 

 
Ibolilik; 

 
Halollik; 

 
Adolatparvarlik; 

 
Samimiylik; 

 
Begʻarazlik; 

 
Ichki madaniyatlilik; 

 
Hamdardlik; 

 
Vijdonlilik; 

 
Jamoatchilik mehnatini ortiqcha baholamaslik; 

 
Yumor hissi; 

 
Dilkashlik; 

 
Oʻzini kamol toptirishga intilish; 

 
Gumanitar bilimlarga chanqoqlik; 

 
Zamonaviylik; 

 
Oʻzini tutish; 

 
Oʻzini nazorat qilish; 

 
Oʻz manfaatini hamma narsadan yuqori qoʻymaslik; 

---

287 
 

 
Axloq qoidalariga rioya qilish. 
Tarbiyaviy pedagogik sifatlari: 

 
Boshqalar bilan oʻz bilim va tajribasini oʻrtoqlashish; 

 
Orqada qolganlarga (oʻzlashtirmovchilarga) koʻmaklashish; 

 
Haqiqatni dalillash va uni tan olish uquvi; haqiqat oldida tiz choʻkish 
odati; 

 
Oʻzgalarni ishontirish qobiliyati; 

 
Hamkurslari  (kursdoshlari)  takliflaridan  yaxshi  jihatini  topish  (tanlay 
bilish uquvi).