Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

korxona raqobat 
salohiyati resurslarining
quyidagi 
tasnifi 
yetarlicha unumdorroq bo‘ladi: “Eng 
umumiy muloxazalarga ko‘ra korxonalar raqobat salohiyatining resurslari 
(raqobatbardoshlik alomatlarini “to‘ldirish” vositalari mohiyati, unga mazmuniylik, 
shu jumladan miqdoriy ma’nolar berish)ni ikkita katta guruhlar: axborotli va 
axborotsiz vositalarga bo‘lish mumkin”. 
Korxona raqobat salohiyati resusrlarini bunday tasniflash logistikaga 
an’anaviy nuqtai nazaridan osonlik bilan xabardor qilinadi, bunda boshqaruvning 
asosiy obyekti sifatida moddiy oqim qabul qilinadi, axborotlar esa xizmat 
ko‘rsatuvchi tarkibiy qism bo‘ladi. Shuning uchun logistikaning tovarlar va 
firmalarning raqobatbardoshligini oshishidagi resurslarni tejovchi (xarajatlarni 

---

134 
iqtisod qiluvchi) roliga e’tiborni qaratishni butunlay odobli deb tan olish mumkin: 
“Logistikani raqobatbardoshlilikni oshirish omili sifatida ko‘rib chiqish ushbu 
sohada qabul qilishgan qarorlarning oqibatlari ularning xizmat xarajatlari va 
tovarlarni sotishdan daromadlariga ta’sirlari jihatidan o‘zgarishlarda berilishi 
kerak”.
Firmaning raqobat avzalligi va logistikaning o‘zaro aloqalari dinamikasi 
quyidagi tizim bilan izohlanishi mumkin: firma iqtisodiy oqimlarini izchil 
logistikalashtirish uni raqobat salohiyatining o‘sishiga olib keladi, firma raqobat 
afzalligini o‘sishi logistika qurollaridan to‘laroq foydalanish zaruriyatini 
kuchaytiradi. Har qanday holda raqobat afzalligi undan darxol va iloji boricha 
uzoqroq foydalanish mumkin bo‘ladigan bo‘lishi kerak. Uning maqsadi o‘rtacha 
sohaviy darajadan olib ketuvchi daromadlarni ta’minlash va bozorda mustaxkam 
o‘rinlarni egallashdan iborat bo‘lishi kerak. 
 
13.2. Raqobat afzalliklarini logistikalashtirish 
Raqobatlashishdagi firma (korporatsiya)ning logistik afzalliklari ostida firma 
ichidagi (korporatsiya ichidagi) logistik salohiyat va tashqi iqtisodiy oqimlardan 
to‘liq va sifatli foydalanish tushuniladi. 
Eng umumiy ko‘rinishda bu afzalliklar quyidagilar bilan tasvirlanadi: 

Ho‘jalik aloqalar bo‘yicha kontrogetlarni, shu jumladan yetkazib 
beruvchilar, kreditorlar, tijorat vositalari, iste’molchilarni muvoffaqiyatliroq 
tanlash; 

Tarqatishning muvofiq kanallarini tanlash va tayyor mahsulotlar va 
xizmatlarning tovar harakatlanishini tashkil qilish; 

Ratsionalroq logistik zanjirlar va operatsiyalarni modellashtirish va 
amalga oshirish; 

Barcha iqtisodiy oqimlarda resurslarni tejashning strategiyasi va 
taktikasini ishlab chiqish uchun qulayroq sharoitlar yaratish; 

Logistik tizimlarning barcha ishtirokchilari iqtisodiy manfatlarini 
bog‘lash va boshqalar logistika qurollaridan kompleks foydalanish hisobga 
shakllanadigan firmaning o‘ziga xos