|
олдинги
йилга
нисбатан
2000 й
100%
минг
сўм
2000 й
100%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2000
462,4
55889,2 100,0
-
24,7
-
100,0 2262,7 100,0
2001
696,2
57387,8 102,7
102,7
25
101,2
101,2 2295,5 101,4
2002
1079,3
59339,0 106,2
103,4
25,3
101,2
102,4 2345,4 103,7
2003
1553,3
61119,1 109,4
103,0
25,6
101,2
103,6 2387,5 105,5
2004
2146,7
65001,4 116,3
106,4
25,9
101,2
104,9 2509,7 110,9
2005
3370,9
67502,0 120,8
103,8
26,2
101,2
106,1 2576,4 113,9
2006
4597,2
71720,2 128,3
106,2
26,5
101,1
107,3 2706,4 119,6
2007
5906,5
76460,9 136,8
106,6
26,9
101,5
108,9 2842,4 125,6
2008
9148,2
81660,3 146,1
106,8
27,3
101,5
110,5 2991,2 132,2
2009
11651,1 85008,4 152,1
104,1
27,8
101,8
112,6 3057,9 135,1
2010
12997,3 90055,1
161,1
105,9
28,6
102,9
115,8 3148,8 139,2
2011
15951,8 93994,3 168,2
104,4
29,3
102,4
118,6 3208,0 141,8
133
3/2022
Статистика иши
2012
20462,7 99372,7 177,8
105,7
29,8
101,7
120,6 3334,7 147,4
2013
25388,7 106821,9 191,1
107,5
30
100,7
121,5 3560,7 157,4
2014
32136,7 111626,1 199,7
104,5
30,8
102,7
124,7 3624,2 160,2
2015
38466,6 117560,2 210,3
105,3
31,3
101,6
126,7 3755,9 166,0
2016
45397,9 123965,5 221,8
105,4
31,8
101,6
128,7 3898,3 172,3
2017
59570,4 130413,5 233,3
105,2
32,4
101,9
131,2 4025,1 177,9
2018
95803,8 144555,1 258,6
110,8
32,96
101,7
133,4 4385,8 193,8
2019
136103,1 151730,5 271,5
105,0
33,6
101,9
136,0 4515,8 199,6
2020
152728,0 152728,0 273,3
100,7
34,2
101,8
138,5 4465,7 197,4
* Манба:
www
.stat.uz
. Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси
маълумотлари асосида муаллиф ҳисоб-китоблари.
2000 – 2020 йилларда саноатда қўшилган қиймат динамикасини статистик таҳ-
лил қиладиган бўлсак, 2000 йилга нисбатан 2020 йилда 2,73 мартага ошган. Ушбу
даврда мамлакатимизнинг ўртача аҳоли сони 1,38 баробарга кўпайиб, аҳоли жон
бошига саноатда яратилган қўшилган қиймат эса қарийб 2 мартага ошган. Юқори-
даги статистик таҳлиллардан кўриниб тарибдики, саноат маҳсулотларини етишти-
риш 2000–2019 йилларда барқарор ривожланганлигидан далолат беради (1-жадвал).
Хулоса ўрнида шуни таъкидлашимиз мумкинки, иқтисодий ўсишни
таъминлашда саноат тармоғининг аҳамияти каттадир. Буни тармоқларнинг
ялпи қўшилган қийматида саноатнинг улуши 27,4 фоизни ташкил этганлигида
кўришимиз мумкин.
Республикада саноат тармоғини янада такомиллаштириш учун, аввало,
қуйидаги йўналишлардаги стратегик вазифаларни амалга ошириш зарур:
–
мавжуд ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланиш даражасини ошириш;
–
бугунги кунда тўхтаб турган ишлаб чиқариш қувватларини тиклаш;
–
корхоналарнинг ишлаб чиқариш майдонларидан фойдаланиш даражасини
ошириш;
–
маънавий ва жисмоний эскирган асбоб-ускуналарда сифатсиз ва “омбор
учун” маҳсулотлар ишлаб чиқаришни олдини олиш мақсадида янги моддий-техника
базасини барпо этиш;
–
янги ташкил этилаётган корхоналар фаолияти учун қулай шароитлар яратиш;
–
саноат тармоғи ривожланишида кичик корхоналар сонини янада кўпайтириш
ва уларни ташкил этиш чора-тадбирларини рағбатлантириш;
–
мавжуд табиий ва иқтисодий ресурсларни жалб қилиш, туманлар (шаҳарлар)
салоҳиятини ишга солиш ва уларнинг нисбий устунликларидан фойдаланиш асосида
маҳаллий саноатни ривожлантириш «драйверлари» бўлган тармоқларни аниқлаш;
–
тармоқларнинг ички ва тармоқлараро кооперация алоқаларини кенгайтириш
ва чуқурлаштириш, корхоналарни глобал ишлаб чиқариш занжирларига жалб қилиш
ва ишлаб чиқарилган маҳсулотларни учинчи давлатларга ҳамкорликда экспорт
қилишни йўлга қўйиш;
134
3/2022
Статистика иши
–
сифатли ва рақобатбардош маҳсулотлар ишлаб чиқаришни таъминлайдиган
хусусий ва хорижий инвестициялар ҳамда замонавий технологияларни жалб қилиш
учун шарт-шароитлар яратиш;
–
«қўшимча қиймат занжирлари»ни кенгайтириш, ишлаб чиқариш таннархи
ва харажатларини камайтириш, тайёр маҳсулотлар ва материаллар ишлаб
чиқаришни маҳаллийлаштиришни чуқурлаштириш асосида ишлаб чиқарилаётган
маҳсулотларнинг рақобатбардошлигини ошириш;
–
кичик саноат ва махсус иқтисодий зоналар имкониятларидан самарали
фойдаланиш ва фаолиятини мувофиқлаштириш;
–
замонавий тенденцияларни ҳисобга олган ҳолда маҳаллий саноат корхоналари
учун профессионал кадрлар тайёрлаш, тренинг дастурларидан кенг фойдаланиш;
–
тармоқлар ва ҳудудларнинг саноат салоҳиятини ошириш мақсадида тартибга
солиш муҳити ва стандартларни такомиллаштириш.
Фаол
инвестиция сиёсати мамлакатимизни модернизация қилиш ва янгилаш
бўйича олиб борилаётган ишларнинг энг муҳим шарти ҳисобланади.
Дарҳақиқат, ўтган даврда иқтисодиётимизнинг барча тармоқларида жадал
ривожланиш жараёнига, турмушимиз тобора яхшиланиб бораётганига гувоҳ
бўлмоқдамиз. Иқтисодиётни таркибий ўзгартириш, ишлаб чиқариш корхоналарини
модернизация қилиш борасида изчил амалга оширилаётган ислоҳотлар ички
бозорни ўзимизда тайёрланган маҳсулотлар билан таъминлаш баробарида, уларни
экспорт қилиш имкониятини ҳам кенгайтириб бормоқда.
Пировардида бугунги кунга келиб, маҳаллийлаштириш жараёни, том маънода,
иқтисодиётнинг барқарор ривожланишини таъминлаш, ишлаб чиқаришга илғор
технологияларни жалб қилишни жадаллаштириш, мавжуд ресурслардан унумли
фойдаланиш, иш ўринларини яратиш, асосийси, корхоналарнинг ташқи таъсирларга
боғлиқлигини камайтирувчи тизим сифатида такомиллашмоқда.
Бугунги кунда республикамиз иқтисодиётининг деярли барча тармоқ ва
соҳаларида ишлаб чиқаришни модернизациялаш, техник ва технологик жиҳатдан
қайта жиҳозлаш тадбирларининг кенг кўламда амалга оширилиши рақобатдош
маҳсулотлар ишлаб чиқариш имкониятларини кенгайтирмоқда. Бироқ бу
борадаги жиддий муаммо – айрим маҳсулотларимиз таннархининг юқори
даражада қолаётганлиги уларнинг рақобатдошлигига салбий таъсир кўрсатмоқда.
Мамлакатимиз саноат тармоқларини жадал ва барқарор ривожлантириш, уларнинг
экспорт салоҳиятини ўстириш, ишлаб чиқариш корхоналарини техник ва
технологик жиҳатдан қайта қуроллантириш, ички бозорни миллий корхоналарда
ишлаб чиқарилган маҳсулотлар билан таъминлаш, мавжуд ресурслардан унумли
фойдаланиш, фаол инвестиция сиёсатини амалга ошириш асосида саноатнинг
самарадорлиги ва рақобатбардошлигини янада оширишга эришиш мумкин.
2020 йилда 2019 йил билан солиштирганда ишлаб чиқарадиган саноат таркибида
юқори технологияли тармоқнинг улуши 1,9 %ни (2019 йилда – 1,5 %), ўрта-юқори
технологияли 22,4 % (25,4 %), ўрта-қуйи технологияли 40,1 % (36,6 %) ва қуйи
технологиялиси 35,6 % (36,5 %)ни ташкил этди (1-диаграмма).
135
Do'stlaringiz bilan baham: |
