N. B. Dilmurodov

Urg‘ochilik jinsiy organlarini tuzilish 
A-it, Б-cho‘chqa, В-sigir, Г-biya jinsiy organi, 1-tuxumdon, 2-bachadonning
keng payi. 3-bachadon shohi, 4-tuxum yo‘li, 5-tuxum yo‘li shokilasi, 6-

---

karankulalar, 7-bachadon tanasi, 8-bachadon bo‘yni, 9-bachadonni tashqi
teshigi , 10-qin, 11- qin gumbazi, 12- qin dahlizi burmasi, 13-siydik yo‘li
teshigi , 14- siydik jinsiy g‘ovagi, 15-klitor chuqurchasi, 16-dahliz burmasi
yo‘li, 17-jinsiy lablar, 18- dahlizning kata bezlari, 19-siydik pufagi. 
NAZORAT UCHUN TOPSHIRIQ VA SAVOLLAR 
- bachadon qanday tiplarga bo‘linadi?. 
- qishloq xo‘jalik hayvonlari bachadonining tuzilishini ayting. 
- hayvonlar bachadonining tuzilishidagi tafovutlarni ayting. 
- qin va qin dahlizini tuzilishini ayting. 
- klitor va tashqi uyat lablarning tuzilishini ayting. 
- har bir organning rasmini chizib, lotincha lo‘g‘at tuzing. 
Urug‘don xaltasi, urug‘don va urug‘don ortig‘ini tuzilishi 
Darsning maqsadi:
urug‘don xaltasi, yorg‘oq, urug‘don, urug‘don 
ortig‘ining tuzilishi, har xil hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlarni o‘rganish.
Ko‘rgazmali materiallar: 
rasm, mulyaj, ho‘l va quruq preparatlar.
 
Erkak hayvonlarning ko‘payish organlariga urug‘don xaltasi, urug‘don, 
urug‘don ortig‘i, urug‘ tizimchasi, urug‘ yo‘li, siydik-jinsiy kanali, qo‘shimcha 
jinsiy bezlar, jinsiy a’zo va preputsiylar kiradi. 
Urug‘don xaltasi
– 
saccus testicularis
yorg‘oq, urug‘donni tashqi 
ko‘taruvchisi va qin pardasidan tashkil topgan. Yorg‘oq – 
scrotum 
– buqalarda qov 
suyagini kranial chetining old tomonida joylashadi va pastga tushadi. Urug‘dondan 
biroz yuqorida yorg‘oqning bo‘yni – 
collum scroti
ajraladi. Yorg‘oq bir-biri bilan 
yaqin qo‘shilib ketgan teri va muskul-elastik pardadan tuzilgan. Yorg‘oqning terisi 
– 
cutis scroti
pushti rangda, ayrim hollarda pigmentlashgan bo‘lib, buqalarda kalta, 
kam jun va so‘rg‘ichlar qoldig‘i uchraydi. Yorg‘oq terisida yog‘ va ter bezlari 
yaxshi rivojlangan. Muskul-elastik parda – 
tunica dartus
to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
qorinning sariq fassiyasini davomi hisoblanadi. Mazkur parda hisobidan yorg‘oq 
to‘sqichi – 
septum scroti
hosil bo‘lib, u yorg‘oq bo‘shlig‘i – 
cavum scroti
ni o‘ng 
va chap bo‘shliqlarga ajratadi; har bir bo‘shliqda urug‘don va uning ortig‘i, urug‘ 
yo‘li bilan birgalikda joylashadi. Yorg‘oq o‘zining bo‘shliqlarida joylashgan 
urug‘don va uning ortig‘i bilan yaqindan bog‘langan bo‘ladi. Ushbu bog‘liqlik 
yo‘naltiruvchi pay (Gunter) – 
gubernaculum testis (Hunteri)
orqali ta’minlanadi. 
Bu payning bir qismi urug‘donning maxsus payi –
 ligamentum testis proprium
ni 
shakllantiradi, boshqa qismi esa yoshi katta hayvonlarda chov payi – 
ligamentum 
inguinale
ga aylanadi. 

---