Oligofrenopsixologiya surdopsixologiya logopsixologiya tift opsixot ogtya

Savol va topshiriqlar
1. Xotira tushunchasi mohiyatini ochib bering.
2. Xotira obrazi va idrok obrazini qiyoslang.
3. Vaqt o'tishi davomida xotira qanday o'zgarishlarga uchraydi? 
Xotira o'zgarishlarini tavsiflang.
4. Qaysi davrda kar va s o g io m bolalarni maqsadli eslab qolish 
jarayonida farqlar kuzatiladi?
5. K a r va sog'lom bolalarning ixtiyoriy eslab qolish jarayoni 
o'zaro qanday farqlanadi?
5 .4 . Eshitishida nuqsoni mavjud bolalarning tasavvuri va
uning xususiyatlari
Tasavvur — yuqori ongli jarayon bo'lib, ta a s s u ro tn in g yangi- 
lanjshi va mavjud o brazlar asosida yan gilarin i yaratishni ko'zda 
tuta d i. Tasavvur shaxs ehtiyojlari asosida m otivlanadi. In so n o'z 
tasav v u rid a yorqin o brazlar yord am id a o 'z ehtiyojini qondiradi. 
Bu h olatlarda tasavvur haqiqat aksini tezlashgan holda namoyon 
qiladi. Faoliyat so'ngida bu jarayon natijalarini tug alla nga n holda 
fikriy tasa vvu r qilishim iz m u m k in . Tasavvur y o rd am ida yaqin, 
uzoq kelajak h odisalarni o ld in d a n tah lil qilish im koni tug'iladi. 
Pred m et, hodisa, shaxslarni idrok etish jarayo nid a in sonda ayni 
shu paytda analizatorlarga t a ’sir etuvchi o brazlar dunyosi yuza- 
ga keladi. Idrok etish natijasida yuzaga kelgan ob raz lar xotirada 
saqlanib qolishi tasavvur yoki xotira obrazlari deb nom lanadi. 
Eshitishida nuqsoni bo'lgan bolalar tasa v v u rin in g o'ziga xosligi 
so'zlashuv n u tq in in g kech shakllanishi va m av h u m ta fa k k u rn in g
o'ziga xosligi bilan asoslanadi. K a r o 'q u v c h ila rn in g ko'ruv ob raz ­
lari yorqinligi, jonliligi bilan xarak terlan adi, lekin ta fa k k u rn in g
kech shak llan ish i so'zn ing harfiy m a ’nosini tu sh u n is h d a murak- 
kablik tu g'diradi. Eshitishida nuqsoni bo'lgan bolalarni so'zlarn in g 
k o 'c h m a m a ’nosini tushu n ish dag i q iyin c hilikla r tasavvurn ing

---

yetarli darajada emasligi bilan xarakterlanadi. Tasavvurni quyidagi 
turlarga tasniflash lozim:
1) passiv tasavvur;
2) faol tasavvur. U ijodiy va yaratuvchanlik xarakteriga ega 
bo'ladi.
Passiv tasavvur oldindan o'ylangan va oldindan o'ylanm agan 
bo'lishi m umkin.