15-maruza. Антенналар ва уларнинг классификацияси Режа: 1

Радиоқурилмаларнинг ўзаро ҳалақитлари
Радио воситаларни қўлланилиши соҳаларини кенгайиш билан 
қурилмалар орасида кўп ҳолларда чекловчи омил уларнинг ўзаро 
ҳалақитлари ҳисобланади. Ўзаро ҳалақитларнинг қиймати танланган 
частоталар дипазонига боғлиқ бўлади ва сезиларли даражада атмосфранинг 
ҳолати орқали аниқланади. Шунинг учун янги радиоқурилмаларни 
жойлаштиришда бўлиши мумкин ўзаро ҳалақитларнинг эҳтимолликларини 
ва сатҳларини аниқлашга йўналтирилган махсус тадқиқотларни ўтказиш 
зарур. 
 
Назорат саволлари 
1. Радиочатоталарнинг таснифланишини келтиринг ва радиоалоқа линияси 
ташувчи частотасини танлаш қандай амалга оширилади? 
2. Ҳар бир нимдиапазон қандай маълумотларни узатилиши учун 
ишлатилишини тушунтиринг. 
3. Радиотўлқинларни тарқалиши қандай умумий қонунларга бўйсунади? 
4. Қандай узунликдаги тўлқинлар УҚТ диапазонига киради ва улар қандай 
тарқалади? 
5. Радиоқабуллашга қандай ҳалақитлар мавжуд? 

---

1-маъруза. Симсиз алоқа тизимларига кириш. Радиоалоқани ташкил 
этиш принциплари 
 
Режа: 
1.
 
Симсиз алоқа тизимларига кириш 
2.
 
Радиоалоқани ташкил этиш принциплари 
 
Замонавий маълумотларни узатиш тизимлари кўплаб турли хил 
технологияларни ишлатади, уларнинг сони кескин ортиб бормоқда. Уларнинг 
ичидан қуйидагилар энг кенг қўлланилади: 

электр кабеллар бўйича алоқа тизимлари (КАТ); 

оптик толали алоқа тизимлари (ОТАТ); 

Ернинг сунъий йўлдошлари (ЕСЙ) орқали алоқа тизимлари; 

тор полосали ва кенг полосали ер усти радиоалоқа тизимлари; 

очиқ тарқатиладиган оптик алоқа тизимлари. 
Бу рўйхатдаги алоқа тизимлари кабелли (ОТАТ ва КАТ) ва симсиз 
тизимларга бўлинади.
Электр кабеллар
бўйича алоқа тизимлари тақсимлаш тармоқлари 
(масалан, кабелли телевидение тизимларида) ва олис масофали алоқада энг 
кенг қўлланилади, лекин хом-ашё материалларнинг юқори нархи (рангли ва 
қимматбаҳо металлар), унча катта бўлмаган ўтказиш полосаси билан бир 
қаторда келажакда бундай тизимлрнинг рақобатбардошлигини муаммоли 
қилади. Кабелли тузилмаларнинг умумий камчиликлари ер ёки сув ости 
ишларига боғлиқ катта қурилиши вақти, табий офатлар, вандализм ва 
терроризм таҳдидларига учраши ва ўсиб бораётган ётқизиш ишларининг 
нархи ҳисобланади. Симли тизимларни қуриш бўйича ишларни сермашаққат, 
айрим 
жойларда, 
айниқса, 
шаҳарларнинг 
тарихий 
жойларида, 
қўриқланадиган ҳудудларда ёки мураккаб рельефда деярли амалга ошириб 
бўлмайди. Аҳоли учун у билан боғлиқ ноқулайликлар, транспортнинг 
ишлашини бузилиши, шикастланган йўллар ва бошқа бўладиган мауммолар 
шундоқ ҳам турли босқичлар билан мувофиқлаштириш процедураларини 
мураккаблаштиради ва иқтисодий фойдани камайтиради.