О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

gumoral boshqarilishi
buyrak-

---

usti bezi gormoni 
adrenalin
, kalsiy va kaliy tuzlari bilan bog‘liq, Adrenalin
va kalsiy tuzlari yurak qisqarishini kuchaytiradi, kaliy yurak ishiga aks ta’sir
ko‘rsatadi.
Nerv va gumoral boshqarilish tufayli yurakning ishi boshqa organlar fao-
liyatiga muvofiqlashadi. Masalan, odam jismoniy ish bajarayotganida simpatik
nervlar orqali nerv impulslari yurakka boradi. Buyrakusti bezining adrenalin ishlab
chiqarishi kuchayib, yurakning qisqarish kuchi va qisqarish tezligi oshadi. Qon
tomirlariga ko‘proq qon haydaladi. Natijada muskullar kislorod va oziq moddalar
bilan ko‘proq ta’minlanadi.
Organizmda qonning qayta taqsimlanishi. 
Organlar faoliyatining kuchayishi
yoki pasayishi bilan ularning kislorod va oziq moddalarga talabi ham ortadi yoki
kamayadi. Bu esa qonning organizmda qayta taqsimlanishiga olib keladi. Simpatik
nervlar ta’sirida qon tomirlari torayib, qon oqishi kamayadi. Buyrakusti bezining
adrenalin gormoni ham simpatik nervlar singan ta’sir ko‘rsatadi. Parasimpatik
nervlar esa qon tomirlarini kengaytirib, qon oqishini ko‘paytiradi.
Yurak 
va 
qon tomirlari kasalliklarL 
Yurak va qon tomirlari kasalliklaridan
miokard infarkti (qon aylanishining ishdan chiqishi tufayli yurak muskullarining
yemirilishi), gipertoniya (arteriyalarda qon bosimining oshib ketishi), insult (bosh
miyaga qon quyilishi), ateroskleroz (qon tomiri devorining qalinlashib, uning
nayining torayib qolishi), insult (bosh miyaga qon quyilishi) ko‘proq uchraydi.
Kasalliklarining kelib chiqishi kam harakatlanish, ortiqcha semirish, chekish,