О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

spirtli ichimliklar iste’mol qilish va psixik zo‘riqish bilan bog'liq.
a 
b 
d
42-rasm.
Chekish ta’sirida qon tomirlarining torayishi
(qo'lning teplovizor orqali olingan surati): 
a -
 chekishgacha, 
b , d -
 bitta sigareta
chekilgandan so'ng (
b
) 7 va 
(d)
17 minut o ‘tgach.
5 -
 Biologiya (Odam ya uning salomatligi), 
8
-siiif
65

---

Yurak-qon tomir sistemasiga, ayniqsa, alkogol va tamaki zahari — nikotin
katta ta’sir ko‘rsatadi. Alkogol yurak muskullari qisqarish kuchini pasaytirib,
nafas olishni qiyinlashtiradi. Chekish qon tomirlari devori qalinlashib, mo‘rtlashib
qolishiga sabab boiadi. Yetarli kislorod va oziq moddalar bilan ta’minlanmagan
yurak muskullari kuchsizlanib qoladi. Yurak ishining buzilib, organlarning qon
bilan ta’minlanishining izdan chiqishi organizmning immun sistemasini ham
kuchsizlantiradi. Tekshirishlarning ko'rsatishicha, har bir chekilgan sigaretadan
so‘ng qon tomiri 30 minut davomida siqilgan holatda turadi (42-rasm). Shu
sababdan kashandalar qon tomiri doimo toraygan holatda boiadi. Qon tomirlarining
siqilib qolishi oqsoqlanish va yurganda qattiq og‘riq paydo bolishiga, oqibatda
nogironlikka olib keladi.
Yurak va qon tomirlari kasalliklarining oldini olishda yuqorida ko‘rsatilgan
zararli odatlarni bartaraf etish bilan birga jismoniy mehnat, mashq qilish va
sport bilan shug‘ullanish orqali yurakm chiniqtirish ham katta ahamiyatga ega.
Muttasil jismoniy mashqlar (yurish, yugurish, gimnastika va boshqalar) yurak