О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

ovqatlanish reflekslari
tufayli endi tug‘ilgan chaqa- 
loqning labiga ona ko‘kragining tegishi emish refleksini paydo qiladi. Bunday 
refleks bolaning og‘ziga so‘rg‘ich solinganda ham vujudga keladi.
Yo‘ta1ish, aksirish, ko'zni yumish, issiq ta’sir etganda qo‘lni tortib olish 
himoyalanish reflekslari
jumlasiga kiradi. Ko‘payish jarayoni bilan bog‘liq 
reflekslar 
jinsiy reflekslar
deyiladi.
Chamalash reflekslari
yangi, notanish ta’sirlovchi ta’sirida yuzaga chiqadi. Bu 
reflekslar odamning notanish tovushdan sergaklanishi, quloq solib turishi, boshini 
burib qarashi, qiyo boqishi, o‘ylanib qolishi tariqasida yuz beradi. Bu reflekslar 
notanish ta’sirlovchini anglab olishga yordam beradi.
Shartsiz reflekslarning reflektor yoyi bosh miya sopi va orqa miya orqali 
o‘tadi. Ularning hosil bo‘lishida bosh miya katta yarimsharlari po‘stloq qismining 
ishtiroki shart emas. Ular tufayli ichki muhitning doimiyligi saqlanadi, ko'payish 
sodir bo'ladi, organizmning bir butunligi ta’minlanadi.
140

---

Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko‘ring:
1. Oliy nerv faoliyatiga tegishli tushunchalar va ularga xos belgilarni jufdab yozing: 
A - oliy nerv faoliyati, В - shartli reflekslar, D - shartsiz reflekslar, E - shartsiz 
reflekslarning reflektor yoyi, F - shartsiz reflekslarning hosil bo'lishi; 1 - katta 
yarimsharlar po‘stlog‘i ishtiroki shart emas, 
2
- hamma uchun umumiy, hayot 
davomida o'zgarmaydi, 3 - bosh miya sopi va orqa miya orqali o‘tadi, 4 - hayot 
davomida shakllanadi, har bir organizmda o'ziga xos boiadi, 5 - organizm bilan 
tashqi muhit o'rtasidagi munosabatlarni taminlaydi.
2. Shartli reflekslar va ular uchun xos belgilarm juftlab ko'rsating; A - ovqatlanish, В -
himoyalanish, D - chamalash, E - jinsiy reflekslar, 1 - ko‘payish bilan bogiiq, 2 -
bola labiga so‘rg‘ich tekkanda paydo boiadi, 3 - yo'talish, aksirish, ko‘zni yumish 
kiradi, 4 - notanish ta’sirlovchi ta’sirida yuzaga chiqadi.
3. Ovqatlanish shartsiz refleksi refleks yoyi yo'lini tartib bilan ko‘rsating: A - so‘lak 
ajratish markazi, uzunchoq miya, В - sezuvchi nervlar,