Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

17.4.Turistik yarmarkalarda qatnashish va tayyorgarlik ko‘rish. 
 
Sotish bo‘yicha hamkorlarni izlash uchun mo‘ljallangan turistik birja 
ko‘rgazma, yarmarkalarda qatnashish turoperator turmahsulotini harakatlantirishda 
ahamiyatli hisoblanadi. 
Mutaxassislar uchun mo‘ljallangan ko‘rgazmalar nisbatan samaraliroqdir. 
Chunki bu nafaqat o‘z mahsulotini reklama qilish, balki bitimlar tuzish, yangi ish 
aloqalarini o‘rnatish imkonini beradi. 
Hozirgi paytda dunyoning turli mamlakatlarida o‘nlab xalqaro turistik 
yarmarkalar, ko‘rgazmalar, birjalar o‘tkaziladi va ular doirasida o‘z firmasi hamda 
mahsulotini tanishtirish, shartnomalar tuzish, yangi hamkorlar topish, tashrif 
byuruvchilar va jurnalistlarning keng doirasi orqali ma’lumot tarqatish, ish tajribasi 
almashishning keng imkoniyatlarini beradigan seminarlar, press-konferensiyalar, 
prezentatsiyalar va boshqa tadbirlar tashkil qilinadi. 
Nisbatan yirik tadbirlar quyidagilar hisoblanadi: Berlindagi turizm bo‘yicha 
xalqaro birja (ITB) - har yili mart oyi boshlarida o‘tkaziladi; Londondagi Butun 
jahon turistik yarmarka har yili noyabr oyining ikkinchi dekadasida o‘tkaziladi; 
Madriddagi xalqaro turizm ko‘rgazmasi - har yili yanvar oxirlarida o‘tkaziladi 

---

580
[G‘ITUR]. 
O‘zbekistonda oxirgi yillarda yangidan-yangi ko‘rgazma va yarmarkalar 
paydo bo‘lmoqda. 1994 yildan boshlab Toshkentda har yili oktabr oxirlarida 
Toshkent Xalqaro turistik Yarmarkasi (TITG‘) o‘tkaziladi. Bu tadbirlarning farqli 
jihati turizm industriyasining professional xodimlarga yo‘naltirilganligi va keng 
matbuot doirasida amalga oshirilishidir. Bu kabi tadbirlar qatnashchilari milliy 
turistik tashkilotlar va uyushmalar, turoperator va turagentlar, mehmonxonalar, 
transport, sug‘urta, avtomobil ijarasi kompaniyalari, maxsuslashgan nashriyotlar, 
ilmiy tashkilotlar, turizm bo‘yicha o‘quv yurtlari hisoblanadilar. 
Maxsuslashgan ko‘rgazmalarda qatnashish turmahsulotni harakatlantirish 
ko‘rinishlaridan biri hisoblanadi. Ko‘rgazma faoliyatining asosiy maqsadi - bir 
tomondan, iste’molchi va sotuvchi firmalarga ulkan miqdordagi turistik takliflar 
orasida yo‘nalish topa olishiga yordam berish, ikkinchi tomondan, turoperatorga 
sotish bo‘yicha talablarini sifat va miqdoriy jihatdan qondira oladigan boshqa 
mamlakat va regionlarda hamkor topishga yordam berishdir. 
Shuning uchun bu yerdagi reklamalar ko‘rinishi va tarkibi bo‘yicha katta 
tijorat harakteriga ega - narx, bron qilish shartlari, mavsumiylik, xizmat ko‘rsatish 
klassi, kutiladiganxizmadar haqidaxabar qiladi, mehmonxonalar tasvirini beradi va 
hokazo. 
Ko‘rgazmalarda qatnashish hamkorlik aloqalarini kengaytirish bo‘yicha 
istiqbolli faoliyat sifatida ko‘rib chiqiladi. Ko‘rgazmalarda qatnashish to‘lov 
asosida amalga oshiriladi. Qatnashchilar va tashrif buyuruvchilarning ko‘pchiligi 
har yili o‘tkaziladigan bunday tadbirlar turistik korxonalarning muvaffaqiyatli 
ishlashi uchun ahamiyatli ekanligini bildiradi. 
Ko‘rgazma tadbirlari quyidagi belgilariga ko‘ra klassifikatsiya qilinadi: 
- o‘tkazilish maqsadlari bo‘yicha (savdo va ma’lumot, tanishuv); 
- o‘tkazilish chastotasi bo‘yicha (davriy, har yili, mavsumiy); 
-eksponatlar taklifi harakteri bo‘yicha (universal, tarmoqli, maxsuslashgan) 
- qatnashchilar tarkibi bo‘yicha (hududiy, hududlararo, milliy, xalqaro).
Savdo ko‘rgazmasi tadbirlari mavsumiy hisoblanib, birjalar harakteriga ega 
(masalan, navbatdagi mavsum boshida o‘tkaziladigan "Turinfo" birjasi, 
turoperatorlar turagentlar va iste’molchilarga turli yo‘nalishlar bo‘yicha o‘z 
mahsulotlarini taklif etadilar). Bu birja davriy ravishda "Aerostar" mehmonxonada 
(Moskvada) o‘tkaziladi, unda kelayotgan mavsum uchun shakllantirilgan tayyor 
turpaketlar taklif qilinadi. Bunday ko‘rgazmalar, odatda, hududiy hisoblanadi. 
Universal va ko‘p tarmoqli ko‘rgazmalar muntazam harakterga ega bo‘lib, 
har yili o‘tkaziladi va milliy hamda xalqaro darajadagi tadbirlar hisoblanadi. 
Masalan, Moskvada o‘tkaziladigan MITT xalqaro ko‘rgazmasi, har yili mart oyida 
o‘tkaziladi. Unda tarmoq korxonalari (mehmonxonalar, transport kompaniyalari), 
shuningdek, Rossiya turizm bozoridan manfaatdor mamlakatlar vakillari 
qatnashadilar. 
Ko‘rgazmalarda qatnashishdan foyda va unga qilinadigan harajatlar 
ko‘rgazma uchun qo‘yilgan kapitalga foyda matritsasida namoyish qilinadi: