Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

7.2. 1924-1991 jıllarda hayal-qızlar bilimlendiriwi, kásip-texnikalıq hám 
joqarı bilimlendiriw sisteması
. 
 
Burın
ǵ
ı dáwirlerde jaslardı oqıw
ǵ
a tartıw, ásirese qız balalardı mekteplerge 
oqıw
ǵ
a alıp keliw júdá qıyın máselelerdiń biri boldı. Xalıq a
ǵ
artıwshılı
ǵ
ı 
Komissarlı
ǵ
ı jergilikli ózgesheliklerdi esapqa alıp, jergilikli milletlerdiń qızları ushın 
arnawlı mektepler ashıp berdi. Sonday mekteplerdiń biri Tashkent qalasınıń Bes 
a
ǵ
ash degen jerinde Zevak (házirgi Birlik) máhállesinde Basharot Jalilova tárepinen 
shólkemlestirildi. Bul mektepte 22 ózbek qızı oqıp, bilim aldı. 1920 jılı bunday 
mekteplerdiń Tashkentte 12, Andijanda ekewi ashıldı. 
Q
oqan qalası hám Qoqan 
uezdinde usınday mekteplerde 270 ózbek, 130 qır
ǵ
ız qızı tálim aldı. Solihaxon 
Muhammadjonova, Muharrama Qodirova, Gulsim Kopaeva, Fatima Burnasheva, 
Zebiniso Razzaqova, Zaynab Sadriddinova Mariyam Sharipova hám basqalar olardıń 
eń birinshi mú
ǵ
állimleri boldı. Solay etip úlkede hár jılı orta esapta usınday jańa 
mekteplerden 9 mektep ashıldı. Lekin bul jumıslar úlken qıyınshılıqlar menen alıp 
barıldı. Bunıń ushın sol dáwirde tálim-tárbiya islerin alıp bar
ǵ
an mú
ǵ
állim-
ustazlardan úlken kúsh, sabır-taqat talap etildi. 
Degen menen, diniy kóz-qaraslar, urıs aqıbetleri hám basqada sebeplerge 
baylanıslı ayırım ata-analar tárepinen qız balalardı mektepke jibermey alıp qalıw 
faktleri kóplep ushırasqanı sır emes. Bul álbette hámmeni 
ǵ
alaba sawatlandırıw isine 
kesent keltirip keldi.
Usı sebeplerdi esapqa ala otırıp, burın
ǵ
ı SSSR Xalq Komissarlar Soveti
1943 jıl iyul’ ayında bir qatar iri qalalarda ul balalar menen qız balalardı bólek 

---

oqıtıwdı járiyaladı. Bul is Ózbekstanda 1943 jıl sentyabrde Tashkente, 1 dekabrdan 
baslap — Buxara, Urgench, Fer
ǵ
ana hám Mar
ǵ
ulanda ámelge asırıldı. Burın
ǵ
ı 
SSSR Sovnarkomınıń bul reforması respublikamızda
ǵ
ı xalıqtıń kópshilik bólegi 
tárepinen jaqsı kútip alındı. Sebebi bul reforma geypara shańaraqlardıń talaplarına 
juwap beretu
ǵ
ın edi. Bazı bir ata-analardıń zorlı
ǵ
ı menen mektepten shetletilgen 
qız balalardı mektep qusha
ǵ
ına qaytarıw múmkinshiligi tuwıldı. Máselen, 
Tashkent qalasında
ǵ
ı 139 mektepte qaytadan mektepke qaytqan qızlardıń esabınan 
10-klass qayta shólkemlestirildi. 15-, 123-mekteplerde joqar
ǵ
ı klasslarda oqıwshı 
qızlardıń sanı bir qansha astı. 
Sol dáwirdegi ata-analar menen sáwbetleskende mú
ǵ
állimlerdiń eske 
túsiriwlerine góre olar qızların úlken kewli tolıwshılıq penen mektepke jiberiwge 
razı bol
ǵ
anlıqların bildirgen. Reforma ózbek mekteplerinde oqıwshılar 
kontingentin asırıw
ǵ
a úlken járdem bergenligin esapqa ala otırıp, Ózbekstan xalıq 
a
ǵ
artıw ministrligi 1944 jıl 1 sentyabrden baslap jánede tórt qalada (Andijan, 
Namangan, Samarqand, Qoqand) qız balalardı ul balalardan ajıratıp oqıtıwdı 
jobalastırdı. 
Respublikalıq kólemde tárbiyalıq islerdi jánede janlandırıw oqıwshılar 
jámáátlerin shólkemlestiriwdi, olardıń jumısına pedagogikalıq basshılıqtı jánede 
kúsheytiwdi talap etti. Usılardı esapqa alıp Ózbekstan xalıq bilimlendiriwi 
ministrligi Ózbekstannıń burıń
ǵ
ı Kompartiyası Oraylıq Komiteti hám respublika 
húkimetiniń qararların turmısqa engiziw maqsetinde ekinshi bes jıllıqta joqarı hám 
orta arnawlı pedagogikalıq oqıw orınlarınıń tarma
ǵ
ın keńeytti. 1933-1937 jıllar
ǵ
a 
kelip respublikada 26 pedagogikalıq texnikumlar, 5 rabfak, Orta Aziya 
mámleketlik universiteti, A. Nawayı atında
ǵ
ı Samarqand mámleketlik universiteti, 
Tashkent, Fer
ǵ
ana hám Buxara pedagogikalıq institutları jumıs isledi hám jetik 
qániygeliklerge iye mú
ǵ
állimlerdi tayarlap berdi.

---

Jas oqıtıwshılar
ǵ
a járdem beriw, olardıń qániygeligin jetilistiriw maqsetinde 
1930 jılı ashıl
ǵ
an Respublika baslawısh mektep mú
ǵ
állimleriniń bilimin jetilistiriw 
institutı 1933 jıl
ǵ
a kelip qayta shólkemlestirilip, Xalıq bilimlendiriw 
xızmetkerleriniń qániygeligin asırıw institutına aylandırıldı. Sonday aq 30 jıllarda 
kóplegen qala hám rayon oraylarında pedagogikalıq kabinetler shólkemlestirildi. 
1995 jıllar
ǵ
a kelip Ózbekstanda 55 joqarı oqıw ornı bolıp, sonıń ishinde 16 
universitet, 7 medicina, 6 pedagogika, 4 awıl xojalı
ǵ
ı, 3 mádeniyat, 1 temir jol, 1 
baylanıs hám basqada tarawlar boyınsha institutlar jumıs isledi. Olarda bir oqıw 
jılında jámi 317 mıń student tálim aldı.