Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

Asan qay
ǵ
ı
Sábit ulı Mayqı biydiń altınshı urpa
ǵ
ı. Mayqı biy 
qaraqalpaqlardıń Qońırat urıwına tiykar sal
ǵ
an degen gáp bar. Bul biy 
Shıń
ǵ
ısxandı xanlıqqa kótergen on eki biydiń biri. Shıń
ǵ
ısxannıń ásker basısı hám 
isenimli «xan atası bol
ǵ
an». Bul haqqında Berdaqtıń «Shejire»sinen ma
ǵ
lıwmat 
alıwıńız
ǵ
a boladı. 
Asan qay
ǵ
ıda kóp jasa
ǵ
an adam. Ol shama menen 1370-jılı tuwılıp 1490-jılı 
qaytıs boladı. Asan qay
ǵ
ı jaslayınan jetim qaladı. Kóp qıyınshılıq penen er jetedi. 
Gúljaziyra degen qız
ǵ
a úylenip, onnan tuwıl
ǵ
an Abat degen balanı batır etip 
tárbiyalaydı. Ózi turmıslıq aqıl-tájiriybesi bay, sózge sheshen adam boladı. 
Ómiriniń ishinde 4-5 xannıń taxt ushın gúreskenin kóredi. Solardıń biri Ulu
ǵ
Muxammed xan. Bul xandı qaraqalpaqlar menen qazaqlar Ormambet biy dep 
ataydı. Asannıń ózi usı xannıń aqılgóyi, keńesgóyi boladı. O
ǵ
an qay
ǵ
ı degen attıń 
jamalıwı, janlı maqluqlardıń jasaw tirishiligindegi qıyıeshılıqlar
ǵ
a, adamlardıń 
turmısına bol
ǵ
an ayawshılıq sezimlerge baylanıslı tańıl
ǵ
an. (Aya
ǵ
ı joq, qolı joq, 
dılan qalay kún kórer). 
Asan Ormambet biy ólgende o
ǵ
an arnap tol
ǵ
aw dóretedi. Ormambet biyden 
keyin Jánibek xan menen islesedi. Onıńda aqılgóyi boladı. Ol xan menen biyler 
otır
ǵ
an jerlerde qıyın máselelerdi sheship beredi, óz tájiriybesine súyenip aqılların 
aytadı. 
Asan 
qay
ǵ
ınıń 
jámiyetlik 
pedagogikalıq 
kóz-qaraslarında 
jaslar
ǵ
a 
geografiyalıq bilimler, jer tanıw, jerge sın beriw jolların úyretiw menen birge, 
olardıń eseye kele sheshen hám sulıw sózli bólıwınıń tárepdarı boladı. Jaslardı 
sheshenlik penen aytıl
ǵ
an astarlı sózlerdi tabıw
ǵ
a úyretedi. 

---

Máselen: «On jılda bes sawlıq mıń
ǵ
a, bes qara júzge jetetu
ǵ
ın jerdiń qutı 
eken, átteń attıń sawırına sıymaydı-aw, artıma salıp keter edim» dep jerge baha 
beredi (Tós tabanı túrilgen atam júrer jol eken, tóseginen túńilgen adam júrer jol 
eken). Demek bul sóz shólistanlıqtı bildiredi; 
«Jal quyrı
ǵ
ı qanat eken, tórt aya
ǵ
ı polat eken, aydasa jawdıki eken, ısqırsa 
jeldiki eken» (Jılqı). 
Onıń geypara pedagogikalıq pikirlerinde «almasqa bermes ara bar, xan
ǵ
a 
bermes qara bar, Qız
ǵ
a bermes jawan bar» degen termelerinde puxaralardıń 
ishinde de aqılı kámil insanlardıń bar ekenligin, olardıń ishinde qız bolmasada 
kelinsheklerdińde orın alatu
ǵ
ınlı
ǵ
ın esletip ótedi. 
Olda óz shı
ǵ
armalarında doslıq, ádep-ikramlılıq, gozzallıq, aqıllılıq hám 
basqada tárbiya túrlerine ayrıqsha kewil bóliw kerekligin esletip ótedi.