Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

4.6. Soppaslı Sıpıra jıraw, Asan qay
ǵ
ı, Jiyrenshe sheshen 
shı
ǵ
armalarında tálim-tárbiya máseleleri 
Soppaslı sıpıra jıraw
qaraqalpaq xalqınıń Altın Orda hám No
ǵ
aylı 
dáwirindegi jazba ádebiyatınıń úlken klassik shayırı, qaraqalpaq jırawları 
mektebiniń tiykarın salıwshısı bolıp esaplanadı. Ol Shıń
ǵ
ısxannıń Orta Aziyanı 
jawlap alıwı tusınan (1223) Tayshıxan (Qırıq qız) hám onıń balası Toqtamısxan 
(Edige) dáwirinde (1383), Altın Ordanıń hálsirew jılları aralı
ǵ
ında Mań
ǵ
ıshlaq 
átirapında, Jayıq dár’yası boyında hám No
ǵ
aylınıń paytaxtı Sarayshıqta jasa
ǵ
an. 
Soppaslı sıpıra jıraw Toqtamıs xan
ǵ
a shekemgi bol
ǵ
an 96 xandı kórgen. 11-
18 xan bas qosqan jıyınlarda óziniń násiyat qosıqların aytqan. Onıń 30 ul balası 
bol
ǵ
an. Ádebiyattanıw iliminde onı 180 jasqa shı
ǵ
ıp ólgen degen ma
ǵ
lıwmatlar 
keltiriledi. Bul ma
ǵ
lıwmatlardıń kóbisi onıń «
Ǵ
arrıńman» qosı
ǵ
ınan hám geypara 
onıń menen ushırasqan xanlardıń qaldır
ǵ
an jazba esteliklerinen alın
ǵ
an. 
Soppaslı sıpıra jıraw hár bir xannıń jámiyette tutqan ornın, alıp bar
ǵ
an 
siyasatın, xalıqqa keltirgen unamlı hám unamsız islerin aqıl
ǵ
a salıp, salıstırmalı 
túrde elge jetkergen hám ózinshe juwmaq shı
ǵ
ar
ǵ
an, keleshekti aldınnan kóre 
bilgen sociolog sıpatında tán alın
ǵ
an. Adamlardıń minez-qulqında
ǵ
ı ádep-
mkramlılıq sıpatlar
ǵ
ada baha bergen. Kemshiligin saplastırıw, jaqsıların 
rawajlandırıw ushın úgit-násiyat islerin alıp bar
ǵ
an. 
Soppaslı sıpıra jırawdıń boljaw qábiletin aldınnan sezgen Toqtamıs xan onı 
Edigeniń balası arqalı saray
ǵ
a aldıradı. Onıń Toqtamıstıń aldında bas wáziri 
Kenjembay
ǵ
a sın beriwi, ózin alıp keliwge bar
ǵ
an Nuraddinniń keleshegin boljawı 

---

tuwrılıqqa keledi (Edige). Onıń «Bir degende ne jaman», «Qarshı
ǵ
a qustıń balası» 
hám basqada shı
ǵ
armaları pedagogikalıq mazmun
ǵ
a iye shı
ǵ
armalardan 
esaplanadı.