125
аҳамият касб этади. Буни инновацион ривожланиш ўзининг иқтисодий
самарасини бераѐтган мамлакатлар тажрибаси ҳам кўрсатиб турибди.
Дарҳақиқат, замонавий шароитда ҳар қандай ижтимоий-иқтисодий
ривожланишнинг асосида назария ѐтибди, бу фикримизни немис классик
философи Иммануил Кант (1724-1804)нинг ―назариясиз амалиѐт кўрдир
141
‖
деган сўзлари ҳам тасдиқлайди. Шу нуқтаи назардан, ҳозирда Ўзбекистонда
миллий инновацион ривожланишнинг назарий асосига хизмат қиладиган
асосий йўналишларини аниқлаб олишимиз лозим.
Юқорида таъкидлаганимиздек,
инновацион ривожланишнинг
асосини, шунингдек унинг миллий тизимини мамлакатдаги ―инновацион
муҳит‖ ва ―инновацион инфратузилма‖ ташкил этади. Шу боис мазкур
мавзуда ―инновацион муҳит‖ ва ―инновацион инфратузилма‖нинг назарий
жиҳатларига атрофлича тўхталамиз ҳамда инновацион ривожланишнинг
миллий иқтисодиѐтда акс этувчи жиҳатларини ѐритамиз.
Қайд
этиш жоизки, замонавий шароитда ҳар қандай мамлакатнинг
инновацион ривожланишининг миллий тизимини ташкил этувчи ва уни
рағбатлантирувчи иккита муҳим омил мавжуд: ―инновацион муҳит‖,
―инновацион инфратузилма‖ни шакллантириш ҳамда уни амалиѐтга жорий
этиш омилидир.
Тадқиқотларга асосланиб айтадиган бўлсак, юқорида қайд этилган
омиллар ривожланган ва айрим ривожланаѐтган мамлакатларда ―инновацион
иқтисодиѐт‖ сифатида талқин этишмоқда. Инновацион иқтисодиѐт бу
индустриаллашган иқтисодиѐтдан кейин миллий хўжалик юритишнинг
замонавий тизими бўлиб, уни жорий этиш учун аввало мамлакатда
―инновацион муҳит‖ ва ―инновацион инфратузилма‖ яратилган бўлиши
зарур.
Бизнинг назаримизда, ―инновацион иқтисодиѐт‖ни
узлуксиз ишлаб
чиқариш ва рақобатни таъминлашга хизмат қиладиган хўжалик юритишнинг
замонавий усули сифатида қабул қилиш лозим.
141
Иммануил Кант. Трактаты и письма. — М.: «
Наука
», 1980, Стр. 523. 710 с
126
Юқорида қайд этилганларга таяниб шундай хулоса қилиш мумкинки,
мамлакатда барқарор иқтисодий ўсишни таъминлаш учун самарали ва
замонавий миллий инновацион тизимни яратиш зарур. Унинг асосида эса
―инновацион муҳит‖ ѐтади. Амалга оширилган тадқиқотлар натижасида
инновацион муҳитни яратишга хизмат қиладиган
таркибий тузилишни
қуйидаги расмда келтирамиз.
4.1-расм.
Инновацион муҳитини шакллантириш
142
4.1-расмдан кўриш мумкинки, фикримизча, инновацион муҳитни
шакллантиришда учта йирик бўғин муҳим ўрин тутади. Улар бозор
механизмлари,
инновацион
тизим
ва
ташкилий-ҳуқуқий
базадир.
Инновацион муҳит айнан бозор механизмлари тўлиқ
жорий этилган
шароитда вужудга келади. Бозор механизмлари таркибида энг асосийларидан
бири рақобат ҳисобланади, табиий ва ҳаққоний рақобат, нафақат инновацион
ривожланишни
балки,
мамлакатда
корхоналарнинг
молиявий
барқарорлигини таъминлаш ва рақобатдошлигини оширишга бевосита
таъсир кўрсатади.
142
Муаллифлар ишланмаси
Меъѐрий
ҳужжатлар
Бозор механизмлари
Инновацион тизим
Рақобат
Ташкилий-ҳуқуқий база
Талаб ва таклиф
Хусусий мулк
Фоиз ставкаси
Баҳо
Инновацион
инфратузилма
Do'stlaringiz bilan baham: