Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Q
‘ t kislotalari­
ning tuzlari
‘ tpufagi .
n
6.2-rasm. 0 ‘ t kislotalarining m etabolik o ‘zgarishi
0 ‘ rtacha uzunlikdagi y o g ‘ kislotalaming, masalan sut lipidlari 
hazmlanishidahosil boMuvchi, so'rilishi aralash mitsellalar ishtirokisiz 
sodir bo‘ ladi. Ingichka ichak shilliq qavati hujayralaridan bu y o g ‘ 
kislotalari qonga tushadi, albumin bilan b og ia n ib jigarga transport 
qilinadi.
Ingichka ichak shilliq qavatida yogiarn in g resintezi
Ichak devorida so‘ rilgan glitserin, 2-monoatsiIglitserol va y o g ‘ 
kislotalaridan qayta uchatsilglitseridlar sintezlanadi va bu reaksiya 
ketma-ketligi resintez deb nomlanadi. Y o g ‘ kislotalar faqat faollangan 
holda, koenzim A hosilasi holatida resintezda qatnashadi:
R -C O O H + A T F + H S -K o A -*■ R -C O S -K o A + A M F + H ,P ,0 ,
4 
2 
7
Reaksiya atsil-KoA-sintetaza (tiokinaza) fermenti yordamida 
boshqariladi. Resintezda ishtirok etuvchi glitserin glitserolkinaza 
fermenti yordamida glitserol-3-fosfatga aylanadi:
Glitserin + A T F —*■ glitserol-3-fosfat + A D F
Atsiltransferazalar yordamida glitserol-3-fosfatga y o g ‘ kislotalar 
birikadi va fosfatid kislota hosil bo‘ ladi:
glitserol-3-fosfat + 2R -C O S -K oA —*• fosfatid kislota + 2 H S -K oA
Fosfatid kislotaga fosfatidat fosfataza ta’ sir etishi natijasida 
diglitserid hosil bo‘ ladi:
126

---

fosfatid kislota 
—*
diglitserid + Fn
Diglitseridga 
diglitserolatsiltransferaza fermenti 
ta’ sirida 
3 
moleku- la y o g ‘ kislotasi birikadi va natijada uchatsilglitserol hosil 
b oia d i:
Diglitserid + R -C O S -K o A —» uchatsilglitserol + H S -K o A
Resintez reaksiyalarida faqat uzun uglevodorod zanjirli yog" 
kislotalari ishtirok etadi. YogTam ing resintezida nafaqat ichakdan 
so‘ rilgan y o g ‘ kislotalari, balki organizmda sintezlangan y o g ‘ 
kislotalari ham ishtirok etadi, shuning uchun resintezlangan yogTar 
ovqat bilan qabul qilingan yogTardan farqlanadi.
Y o g iiq ovqat iste’ mol qilingandan 4-5 soat o ‘ tgandan so‘ ng 
qonda yogTar miqdori maksimal m e’ yoriga yetadi va 10 - 12 soatdan 
so‘ ng yogTar miqdori m e’ yor darajasiga qaytadi.
Xolesterol efirlarining hosil bo‘ lishi
Ingichka ichak shilliq qavati hujayralanda so nlgan xolestero 
molekulalari atsil-K oA bilan birikib efirga aylanadi. Bu leaksiyan 
atsilxolesterolatsiltransferaza (A X A T ) boshqaradi. Bu ermentning 
faolligi organizmga ekzogen xolesterol tushish tezligiga b og‘ liq.