2. Dars turlari va tuzilishi Nostandart darslar

 
 
Ibtidoiy jamoa va quldorlik tuzumi davrlarida insoniyat taraqqiyoti davomida orttirilgan 
hayotiy tajribalar amaliy harakatlar yordamida yosh avlodga uzatib borilgan bo‘lsa, keyinchalik 
ular aniq belgilangan joy va ayrim toifa kishilar tomonidan maxsus o‘qitila boshlandi. Ijtimoiy-
iqtisodiy taraqqiyot darajasiga ko‘ra o‘qitish mazmun-mohiyati, tuzilishi va maqsadiga ko‘ra 
turli ko‘rinish va shakllarda tashkil etib kelingan.
O‘qitishning ilk maxsus turi qadimgi yunon faylasufi Suqrot (er. av. 469-399 yillar) 
tomonidan tashkil etilgan savollarga javob topishdan iborat o‘qitish hisoblanadi. O‘qitishning bu 
turi suqrotcha suhbat deb ataladi. Faylasuf (o‘sha davrda bolalarni o‘qitish faylasuflar tomonidan 
olib borilgan) bolalarda qiziqish, bilish bo‘lgan intilishni yuzaga keltiuvchi savollardan 
foydalangan. Bolalar faylasuf rahbarligida mulohaza yuritish orqali voqea-hodisalarning 
mohiyatini idrok etishgan. Ritorik savollarni muhokama qilish, odatda faylasufning mulohazasi 
bilan to‘ldirish bilan yakunlangan. Suqrotcha suhbatlar bir yoki bir necha o`quvchilar ishtirokida 
tashkil etiladi. 
Dogmatik o‘qitish
(bilimlarni yodlash va takrorlash) jamoa asosida idrok etish 
faoliyatining ilk turi bo‘lib, o‘rta asrlarda keng tarqalgan. O‘rta asrlarda G‘arbiy Yevropada 
dogmatik o‘qitishda lotin tili, Markaziy Osiyo mamlakatlarida esa arab tili yetakchi o‘rin tutgan. 
Ta’lim turlari (yunoncha “species” alohida, o‘ziga xos xususiyatga ega)
o‘quv jarayonini tashkil etish va amalga oshirishga nisbatan turlicha yondashuvlardir 

---

Bolalar ta’lim (muqaddas kitobni o‘qib talqin qilish, o‘qish, yozish va hisoblash)ni boshlang‘ich 
maktablarda olganlar. Dogmatik o‘qitishda o`quvchilarning asosiy faoliyatlari tinglash, o‘qish, 
yod olish, eslab qolish va matnni so‘zma-so‘z takrorlashdan iborat bo‘lgan.