2. Dars turlari va tuzilishi Nostandart darslar

Sinf-dars tizimining o‘ziga xos xususiyatlari
 

---

qo‘llanilgan individual ta’lim ta’lim tizimda eng radikal hisoblangan. Bu tizim dalton-reja nomi 
bilan pedagogika va maktab tarixiga kirdi. Uni ba’zan laboratoriya yoki ustaxonalar tizimi deb 
ham ataydilar. 
Bu tizimning mazmuni quyidagilardan iborat: o`quv faoliyatining samaradorligi har bir 
o`quvchining imkoniyati, qobiliyatiga bog‘liq: ta’lim faoliyati ustun turadigan o‘qishni 
an’anaviy tashkil etish o`quvchining mustaqil o`quv faoliyatining asosi hisoblanishi; o‘qituvchi 
vazifasining faoliyatni odob bilan tashkil etishdan iboratligi, sinf laboratoriyasining ustaxonalar 
bilan 
almashtirilishi; 
darslarning 
bekor qilinishi; o‘qituvchining yangi materialni 
tushuntirmasligi, o`quvchining laboratoriya (ustaxona)larda o‘qituvchidan olingan topshiriq 
asosida mustaqil shug‘ullanishlari va zarur bo‘lgan paytda o‘qituvchidan yordam so‘rashlari. 
XX asr 20-yillarida ta’limning loyihali tizimi targ‘ib qilindi. Tizimning mazmuni 
o`quvchilarning o‘zlari loyiha ishlari mavzuni tanlab olishlarini ifodalaydi. Loyiha ishlari real 
hayot bilan bog‘langan bo‘lishi va o`quv guruhlari jamiyat hayotining ijtimoiy-siyosiy, xo‘jalik-
ishlab chiqarish yoki madaniy-maishiy jihatlarini aks ettirish kerak bo‘lgan.
O‘tgan asrning 60-yillarida amerikalik professor pedagog Lyuyd Tramk ishlab chiqqan 
Tramk rejasi ommalashdi. Ta’limning bu shakli mashg‘ulotlarni katta (100-150 nafar kishilik) 
auditoriyada 10-15 kishidan iborat guruhlarda yoki va o`quvchilarning har biri bilan individual 
ishlarni olib borish g‘oyasini ilgari suradi. Ma’ruzani tashkil etishga turli texnik vositalardan 
foydalangan holda o`quv vaqtining 40 foizi, seminarlarga 20 foizi va laboratoriyalarda individual 
ravishda mustaqil ishlarni bajarishga 20 foizi ajratiladi.