Turizmda axborot texnologiyalari

“Axborot­
lashtirish 
- yuridik va jismoniy shaxslaming axborotga bo‘lgan 
ehtiyojlarini qondirish uchun axborot resurslari, axborot texno­
logiyalari hamda axborot tizimlaridan foydalangan holda sharoit 
yaratishning tashkiliy ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy 
jarayoni”.
Uzluksiz axborot bilan to‘yintirish natijasida axborotlashgan 
jamiyat yuzaga keladi. Bu jamiyatda barcha fuqarolar, tashkilotlar 
va davlatning axborotga bo‘lgan ehtiyojini qondirish uchun barcha 
shart-sharoitlar yaratilgan bo‘ladi. Mehnat bilan band bo‘lgan- 
laming ko‘pchiligi axborot ishlab chiqarish, saqlash, qayta ishlash 
va sotish bilan band bo‘ladi, aks holda ular ushbu jarayonlarsiz 
ishlab chiqarish majburiyatlarini bajara olmaydigan bo‘ladi.
Axborotlashtirish axborot resurslaridan samarali foydalanishni 
ta’minlovchi vositadir.
Axborotlashgan jamiyat - ko‘pchilik ishlovchilarning axborot, 
ayniqsa, uning oliy shakli bo‘lmish bilimlami ishlab chiqarish, 
saqlash, qayta ishlash va amalga oshirish bilan band bo‘lgan 
jamiyatidir.
Jamiyatni axborotlashtirish deganda, axborotdan iqtisodni 
rivojlantirish, mamlakat fan-texnika taraqqiyotini, jamiyatni de- 
mokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallash- 
tirishni ta’minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish 
tushuniladi.
18

---

Darhaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish - inson hayotining 
barcha jabhalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan 
bog‘liq obyektiv jarayon hisoblanadi.
Jamiyatni axborotlashtirish respublikamiz xalqi turmush 
darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy ehtiyojlaming qondirilishiga, 
iqtisodning o‘sishi hamda fan-texnika taraqqiyotining jadalla- 
shishiga xizmat qiladi.
Jamiyatni axborotlashtirish jarayonini 5 ta asosiy yo‘nalishga 
ajratish mumkin:
1. Mehnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini 
kompleks avtomatlashtirish. 
. ■
■; ,
2. Ilmiy tadqiqotlar, loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlarini 
axborotlashtirish.
3. Tashkiliy - iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish.
4. Aholiga xizmat ko‘rsatish sohasini axborotlashtirish.
5. Ta’lim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish.
Axborotlashgan jamiyatda barcha sohalami kompyuter-
lashtirish orqali barchamiz zaruriy axborot manbalariga kirish 
imkoniga ega bo‘lamiz. Undan tashqari axborotlarni qayta ishlash 
avtomatlashtirilgan bo‘ladi. Jamiyatning rivojlanishi axborotlar 
ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘ladi.
Shunday qilib, axborotlashgan jamiyatda bilimlar to‘planadi va 
o‘zlashtiriladi, bu esa aqliy mehnatga talabni kuchaytiradi. Shu bois 
insondagi bilimga bo‘lgan ehtiyoj kuchayadi va undan ijodiy 
yondashuv talab qilinadi.
XX asr oxirlarida ilg'or mamlakatlarda fan va texnika 
rivojlanishining real amaliyotida nazariyotchilar yaratgan axborot 
jamiyati manzarasining chizgilari sekin - asta namoyon bo‘lmoqda. 
Butun dunyo makonining elektron kvartira va kottejlarida 
yashovchi kishilar yagona kompyuterlashgan va axborotlashgan 
jamiyatga'aylanishi kutilmoqda. Istalgan turar joy turli elektron 
uskunalar va kompyuterlashgan moslamalar bilan jihozlanadi. 
Odamlar faoliyati asosan axborotni qayta ishlashga qaratiladi, 
moddiy ishlab chiqarish esa mashinalarga yuklanadi.
XX asming so‘nggi 
o‘n yili
mobaynida axborotlar bilan ishlash 
va axborotlashtirish juda rivojlandi. Bunga sabab shundaki,
19

---

kundalik turmushda axborotlar, ulami qayta ishlash va uzatishning 
ahamiyati ortib bormoqda. Bu esa, o‘z navbatida jamiyatning har 
bir a’zosidan axborotlashtirish va axborot texnologiyalari sirlarini, 
uning qoida va qonuniyatlarini mukammal bilishni taqozo etadi.
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so‘ng, axborot­
lashtirish va axborot texnologiyalaridan foydalanish yo‘nalishida 
katta tadbirlar amalga oshirildi. Hukumatimiz tomonidan qabul 
qilingan «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonunda bu dastuming tub 
mohiyati bayon etilgan. Shuningdek, so‘nggi 5-6 yil ichida bu 
sohada qabul qilingan qator hujjatlar axborotlashgan jamiyatni 
qurish eng oliy insoniy orzu-niyatga aylanganligidan dalolat beradi.
Axborotlashgan 
jamiyatga 
o‘tishda 
kompyuter 
va 
telekommunikatsiya axborot texnologiyalari negizida yangi 
axborotni qayta ishlash sanoati yuzaga keladi. Haqiqatan ham, 
AQSH da o‘tkazilgan ilmiy kuzatuvlar quyidagi ma’lumotlar 
e’tirof etilgan:
— 
27 mln. xizmatchi xodimlar bevosita uyidan asosiy ishlami 
bajarishlari mumkin ekan. Ushbu holatni quyidagi diagrammadan 
ko‘rib olsa bo‘ladi:
-
yangidan qayd etilgan firmalaming 1\3 qismi o‘z-o£zini 
bandlash texnologiyasiga asoslanayotgan ekan.
Shulardan kelib chiqqan holda quyidagi ta’rifni kiritish 
mumkin:
AQ Sh da bandlik tendensiyasi
I
1980 
1989 
1995 
2005
20

---