|
9-§. Батсауыш сыныпта математика сабағы және оқытудың түрлі
формалары
Мектепте математиканы оқытуды ұйымдастырудың тарихи, күрделі, көп
жылдық тәжірибеде тексерілген және заман талаптарына жауап беретін
қалыбына сабақ болып табылады.
Оқушылардың математикалық білімдерді меңгеруі тек оқуда дұрыс
метод таңдауға байланысты болмай, оқу процесін ұйымдастырудың
формасына байланысты. Сабақ деп бағдарлама бойынша белгіленген,
нақты кесте негізінде, нақты мерзімде, оқытушының басшылығында
оқушылардың өзгермейтін санымен ұйымдастырылған оқу ісін айтады.
Сабақ кезінде оқушылар математикадан теориялық мәліметті, есептеу
біліктілігін, мысал шешуді, әртүрлі өлшемдерді орныдауды үйренеді, яғни,
сабақта барлық оқу істері атқарылады.
Математика сабағының өзіне тән жақтары, ең алдымен бұл оқу
предметінің ерекшеліктерінен келіп шығады. Мұндай ерекшеліктердің бірі
арифметикалық материалмен бір уақытта алгебра және геомтерияның
элементтері де үйреніледі.
Бастауыш математикасы курсының басқа да өзін тән болған жағы
теориялық-практикалық мәселелердің бірге қарастырылуында. Сондықтан
әрбір сабақта жаңа білім берілуімен оған тиісті практикалық оқу және
біліктіліктер сіңдіріледі.
Әдетте сабақта бірнеше дидактикалық материалдар жүзеге асырылады:
жаңа материалды өту; өтілген тақырыпты пысықтау; білімдерді нығайту;
білімдерді жалпыландыру және оқу мен біліктіліктерді пайда ету, т.б.
Математика сабақтарының өзіне ғана тән болған жағы оқу
материалының абстрактылығы. Сондықтан көрнекі құралдар, оқытудың
белсенді
методтарын
таңдау,
оқушылардың
белсенділігі,
сынып
оқушыларының меңгеру деңгейі сияқтыларға да байланысты.
Математика сабағында түрлі тәрбиелік міндеттер де шешіледі.
Оқушылардың бақылауын, зейінділігін, жан-жағына сыни тұрғыдан қарауын,
жұмыстағы бастамашылығын, жауапкершілік пен таза ар-ожданын, туры
және нақты сөйлеуін, есептеуін, өлшем мен жазуда нақтылығын,
еңбексүйгіштігін сонымен қатар қиындықтарды және білу қабілеттерін
тәрбиелейді.
Оқу ісін ұйымдастырудың сабақтан тыс болған төмендегі формалары
бар:
1. Өзіндік жұмыс.
2. Оқушылармен жеке және топ жаттығулары.
3.Математикаға қабілеті бар оқушылармен өткізілетін жаттығулар.
4. Математикадан сыныптан тыс болған жаттығулар.
5. Оқушылармен істеп шығаруға, табиғатқа экусукрция.
45
Саналған жұмыс формалары мен сабақ бірін-бірі толықтырады. Негізгі
болған мәселе сабаққа қатысты болып табылады. Сабақта барлық
жұмыстарға оқытушы басшылық етеді. Ал қосымша жаттығуларда жұмыс
оқытушы жағынан немесе оқытушының басшылығында оқушы жағынан
орындалады.
Бастауыш сыныптарда математика сабақтарының жүйесі.
Әр сабақта оқушылармен бірге бірнеше түсініктермен жұмыс
жүргізіледі. Олардың әрбірін осы бағдарламаның түрлі басқыштарында
меңгеру мүмкін. Әрбір сипаттаманы түсіну, басқа бір сипаттаманы қайталау,
еске түсірумен бірге алып барылса, бұл сипаттау бұдан кейінгілерін
түсіндіруге қызмет етеді. Оқыту процесінде әрбір оқу материалы дамтылған
түрде алып барылады, бұл оқу материалы өзінен кейінгі оқытылатын
материалды түсіну үшін іргетас болады. Басқа түсініктің меңгерілу процесіне
қарайтын болсақ, ол бірнеше сабақтардың өзара байланысты оқытылуының
нәтижесінде пайда болады. Сөйтіп, математикалық сипаттамаларды пайда
етуде бір сабақ жеткіліксіз, яғни ол өзара байланыста болған бірнеше
сабақтарды өту процесінде пайда болады. Мұндай сабақтарды бірге болған
сабақтардың жүйесі дейміз.
Соның үшін оқытушы тақырыптың мазмұнын ашатын сабақтарды
логикалық тізбекте орналастыру қажет.
Ең үлкен талап сабақтың оқу-тәрбиелік мақсатын есепке алу, оқыту
принциптерінің методикалық және жалпы педагогикалық жақтарын есепке
алу болып табылады. Тақырып бойынша жақсы ойластырылған сабақтар
жүйесінің оқу мерзімін тақырыпшаларға дұрыс бөлуге байланысты.
Онда оқушылардың еркіндігін пайда ету, мысалдарды жеке қарастыру,
қорытындыларды жеке шығару, одан жалпы қорытындылар шығаруға әкелу
ортада тұруы қажет. Бұл білімдер сабақтар жүйесінде пайда етіліп,
нығайтылған соң мысал мен мәселелер шешуді ұйымдастыру керек. Содан
кейін жаттығулардың көмегінде біліктіліктерді қайта жасауы, сондай-ақ,
пайда етілген білімдерді үнемі бір жүйеге салуы және жалпылауды да
қамтамасыз етуі тиіс.
Бағдарламдағы кез келген тақырыптың мазмұнын анықтауда және
тақырыптың материалын сабақтың уақытына бөлуде, яғни білімді меңгеруде
төмендегідей негізгі басқыштар қарастырылады:
1. Жаңа материалды оқытуға дайындау.
2. Жаңа оқу материалын түсіну игеру және жаңа білімді пайда ету.
3. Білімді нығайту және түрлі жаттығулар арқылы біліктілікті пайда ету.
4. Білімді қайталау, жалпыландыру және бір жүйеге салу.
5. Білім және біліктілікті тексеру.
Мысал ретінде 1-сыныпта “Екінші ондықта номерлеу” тақырыбын
оқытудағы сабақтың жүйесін алайық. Бұл тақырыпты оқытуда:
а) ауызша номерлеу.
б) қосу мен азайтуды қарастыру арқылы жазбаша номерлеу
басқыштарына көңіл бөлу қажет.
46
Бұл тақырыпты оқытуда төмендегідей жоспар түзу мүмкін:
Do'stlaringiz bilan baham: |
