Toshkent moliya instituti hamdamov baxrom kasimovich ilxomov shavkat islomovich

Moliyaviy nazorat – 
bu davlat tomonidan tashkil etilgan kuzatish 
tizimi bo‘lib unga davlat, mustaqil va jamoa tuzilmalari kiradi. Ular 
davlat xokimiyati organlari, korxona va tashkilotlar faoliyati 

---

8 
samaradorligini, saloxiyati zaxiralarini, davlat budjeti xarajatlarini, 
qonun va me’yoriy xujjatlarga rioya etilishini nazorat qilishadi. 
Moliyaviy nazorat tizimiga: Davlat nazorati, idoraviy nazorat va 
mustaqil audit kiradi. 
Davlat nazorati - 
tuzilmasi bir muncha murakkab bo‘lib, yuqori 
organi bu O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Nazorat 
Inspeksiyasi hisoblanadi. Davlat nazoratining subyektlari moliyaviy 
nazorat o‘tkazish xuquqiga ega Vazirlar mahkamasi hamda nazorat 
organlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Respublika Kengashi tarkibiga 
kiruvchi vazirlik va maxkamalar hisoblanadi, jumladan Moliya vazirligi, 
Davlat soliq qo‘mitasi, Markaziy bank va boshqalar kiradi. Nazorat 
obyektlari bo‘lib mulk shaklidan qatiy nazar barcha korxona va 
tashkilotlar hisoblanadi. 
Idoraviy nazorat 
– barcha vazirlik va maxkamalar boshqaruv 
tuzilmasiga kiruvchi nazorat va taftish bo‘limlari yoki ichki audit 
boshqarmalari hisoblanadi. Bu nazorat bo‘g‘inining obyektlariga barcha
davlat korxona va tashkilotlari yoki 50%dan oshiq aksiyalari davlatga 
qarashli aksiyadorlik jamiyatlari kiradi. 
Mustaqil audit
– mustaqil auditorlik firmalari va obyekti bo‘lib 
nodavlat sektori korxonalari hisoblanadi. 
Moliyaviy nazoratni turlari, ko‘rinishlari, shakillari va o‘tkazish 
usullariga ko‘ra quyidagicha siniflashtirish mumkin. 
Moliyaviy nazorat tizimi bloklari – 
uch turga bo‘linadi ya’ni, 
moliyaviy-budjet nazorati, ichki moliyaviy –xo‘jalik nazorati va 
mustaqil audit. 
1. Moliyaviy-budjet nazorati – davlat budjeti smetalarining 
daromad va xarajatlarini tekshiradi. Buni Moliya vazirligining nazorat 
va taftish bosh boshqarmasi amalga oshiradi. 
2.Moliyaviy-xo‘jalik nazorati, ichki nazorat – korxona, tashkilot va 
birlashmalarning xo‘jalik yuritish faoliyati va moliyaviy hisobotlarining 
xaqqoniyligini tekshirish. Buni yuqori tashkilotlarning nazorat va taftish 
boshqarmalari yoki bo‘limlari yoxud ichki audit tizimi amalga oshiradi. 
3. Mustaqil audit – Moliyaviy hisobotlarining haqqoniyligini 
aniqlash. Buni maxsus litsenziyaga ega mustaqil auditorlik firmalari 
bajaradi.