Toshkent moliya instituti hamdamov baxrom kasimovich ilxomov shavkat islomovich

1-MAVZU. O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASINING MOLIYAVIY 
NAZORAT TIZIMI VA UNDA AUDITNING TUTGAN O‘RNI 
 
1.1.
 
 O‘zbekiston Respublikasida moliyaviy nazoratning tashkiliy 
asoslari. Moliyaviy nazorat tizimi va taftish
 
Hozirgi kunda bizning mamlakatda moliyaviy nazorat, mustaqil 
audit, buxgalteriya hisobi va iqtisodiy tahlil maxsus iqtisodiy fanning 
alohida segmentlari hisoblanadi. Bularning xar biri o‘z predmeti, 
izlanish usullari va amaliy qo‘llanish jabxalariga ega. Shu bilan birga 
ularning bog‘liqlik jixatlari va oldidagi maqsadning umumiy jabxalari 
mavjud, ya’ni to‘g‘ri boshqaruv qarorlari qabul qilish uchun aniq 
ma’lumotlar berish va iqtisodiy samaradorlikni oshirish yo‘llarini 
aniqlash shular jumlasidandir. 
Nazorat
– bu keng tushuncha bo‘lib maxsus kuzatish tizimidan 
iborat boshqaruv funksiyalarining biridir. Uning asosiy maqsadi 
malumotni taqqoslash, o‘zgarishlarni aniqlash va baholashdan iborat. 
Nazorat subyektlari – 
nazorat funksiyalarini bajaruvchi maxsus 
tashkilotlardir. 
Nazorat obyektlari – 
moliyaviy-xo‘jalik-tijorat tashkilotlari, 
birlashmalaridir. 
Nazoratning uch turi mavjud: dastlabki nazorat, joriy nazorat va 
keyingi nazorat. 
Dastlabki nazorat – bunda reja, dastur va smetalarning tuzilishi 
nazoratdan o‘tkaziladi. 
Joriy nazorat – maxsus organlar tomonidan tezkor amalga oshirib 
turiladi. Masalan buxgalteriya hisobining asosiy funksiyalaridan biri 
nazorat bo‘lib, ko‘p jixatdan buxgalteriya hisobi tuzilmasini to‘g‘ri 
tashkil qilinishiga bog‘liq. 
Keyingi nazorat – bu o‘tgan davirdagi faoliyatni tekshirishdir, 
masalan xo‘jalik faoliyatini kompleks taftish yoki moliyaviy audit. 
Moliyaning qiymat xarkteriga ega bo‘lishi moliyaviy nazoratni 
taqazo etadi. Bu moliyaning nazorat funksiyasidan kelib chiqadi va 
doimiy davlat boshqaruvini talab qiladi. Moliyaviy nazorat davlat 
boshqaruvining maxsus tizimidir. Uning usullari, ko‘rinishlari va 
o‘tkazish tartibi doimo takomillashib boradi.