Toshkent moliya instituti hamdamov baxrom kasimovich ilxomov shavkat islomovich

 

---

272 
14.2. O‘zbekiston auditorlik faoliyatida nazorat maslahat 
beruvchi qismi 
NMATning maslahat beruvchi qismning axborot va dasturlar bilan 
ta’minoti nazorat qiluvchi qism bilan solishtirganda o‘zgacha 
printsiplarda tuziladi. Bu erda liniyali dasturlashtirish usullari 
qo‘llaniladi. 
Axborot ta’minoti fayllar to‘plamidan tashkil topgan operativ 
ma’lumotlar manbai ko‘rinishida tuziladi. Bu fayllar turli davr 
hisobotlarini o‘z ichiga oladi. Operativ ma’lumotlar manbaidan tashqari, 
NMATning nazorat qiluvchi qismidagi ma’lumotli axborotlardan ham 
foydalaniladi. 
Operativ va ma’lumotli axborotlar manbai ikkita dasturiy modulga 
xizmat qiladi: mantiqiy baholash va kompleks baholash modullari. 
Mantiqiy baholash moduli o‘zaro kam bog‘liq bo‘lgan iqtisodiy 
ko‘rsatkichlarni 
mantiqan 
hisoblash 
uchun 
tuzilgan 
dasturlar 
kompleksini o‘z ichiga oladi. Bunday ko‘rsatkichlar korxonaning ko‘p 
qirrali faoliyatining bir tomoninigina ta’riflab beradi. Biroq, ular asosida 
ham keyingi davr uchun qaror qabul qilish mumkin. 
Kompleks baholash va qaror qabul qilish moduli - ko‘plab o‘zaro 
bog‘liq ko‘rsatkichlarni hisoblab chiqishning imkonini beruvchi 
dasturlarni o‘zida birlashtiradi. Bu birlashtirish natijalari quyidagi 
ko‘rsatkichlarda namoyon bo‘ladi: 
- xo‘jalik faoliyati natijalari; 
- moliyaviy faoliyat natijalari; 
- moliyaviy-xo‘jalik faoliyati natijalari. 
Auditorlik xulosalari korxonani boshqarishdagi nafaqat yuqori 
mahoratlilikni, balki moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini yanada yaxshilash 
uchun qanday qadamlar qo‘yish kerakligini ham ko‘rsatib beradi.
Audit nazariyasi hali amaliy malakalarni umumlashtiruvchi ilmiy 
asoslar va g‘oyalar tizimi sifatida shakllanmaganligi sababli, NMATning 
nazariyasi haqida ham gapirish erta, deb hisoblaymiz. Audit nazariyasi 
hali amaliy malakalarni umumlashtiruvchi ilmiy asoslar va g‘oyalar 
tizimi sifatida shakllanmaganligi sababli, NMATning nazariyasi haqida 
ham gapirish erta, deb hisoblaymiz. Bu erda gap faqat NMATni tashkil 
qilish va ish yuritishining asosi bo‘lgan nazariyasining ba’zi bir jabhalari 
haqidagina borish mumkin. 
Masalan, NMATning qarz vositalarining strategiyasini baholash 
(14.1-jadval) xususidagi xulosa quyidagicha ko‘rinishda beriladi: 

---

273