Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

 
 
 
 
LABARATORIYA ISHI-3 
ORGANIK MODDALAR TARKIBIDAGI UGLEROD VA VODORODNI ANIQLASH
Organik moddalarning tarkibida asosan 4 xil element bor: C-uglerod, H-vodorod, O-
kislorod, N-azot. Bularni umumlashtirib organogenlar deb ataladi. Organik birikmalarning sifat 
analizi ular parchalanganda (yoki yonganda) hosil bo’ladigan noorganik birikmalar 
CO
2
, 
Н
2
O, 
NH
3
, H
2
S
va boshqalarning sifat reaktsiyalari bilan aniqlashga asoslangan. Deyarli hamma organik 

---

19
moddalar 
qizdirilganda 
o’z 
xossalarini 
o’zgartirib, 
suyuqlanadi 
va 
qorayadi. 
Quruq probirkaga 1ml glitserin (yoki 2g shakar) va mis
(II)-oksid solib aralashtiring. Aralashmaning yuqoriroq 
qismiga gigroskopik paxta joylashtirib, uning ustiga o’tda 
toblangan (suvsizlangan) mis sulfat kukunidan bir oz 
soling.
Egik nay o’rnatilgan rezina tiqin bilan probirka 
berkitiladi. Nayning ikkinchi uchini bariy gidroksidli (yoki 
kaltsiy gidroksidli) probirkaga tushiring. Tekshirilayotgan 
modda solingan probirkani extiyotlik bilan qizdiring, bunda 
birikma tarkibidagi uglerod (IV)-oksid, vodorod esa suv hosil 
qiladi.
Bunda karbonat angidrid ikkinchi probirkadagi bariy gidroksidni oq loyqaga bariy 
karbonatga, suv esa oq suvsiz mis-(II)-sulfatini ko’k kristalga aylantiradi. Reaktsiya olib 
borilayotgan birinchi probirka tubida yaltiroq element-mis hosil bo’ladi.
C
12
H
22
O
11