Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

10
. Tuyingan uglevodorodlarga kaysi kimyoviy reaksiyalar xos? 
Nazorat savollari 
1.
Uglevodorodlar qaysi belgilariga qarab sinflarga ajratiladi? 
2.
Parafinlardagi birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi, to‘rtlamchi uglerodlar saqlovchi birikmalarga 
misollar keltiring. 
3.
Geksanning barcha izomerlarini yozib rasmiy noenklaturada nomlang. 
4.
Alkanlarni olish usullarining qaysi turlarini bilasiz? 
5.
Vyurs reakiyasining sodir bo‘lish mexanizmi nimadan iborat? 
6.
Nima uchun va qaysi hollarda Vyurs reaksiyasi paytida aralashma holdagi uglevodorodlar hosil 
bo‘ladi? 
7.
Dekarboksillash reaksiyasining mohiyati nimadan iborat? 
8.
Molekula massasining ortib borishi bilan parafinlar suyuqlanish tempiraturasi orasida qanday 
bog‘lanish bor? 
9.
Parafinlardagi qaysi uglerodga birikkan vodorod eng faol hisoblanadi? 
10. Qattiq yoqilg‘idan suyuq yoqilg‘i qanday usulda olinadi? 
11. Motor yoqilg‘ilari ularning oktan soni xaqida nimalarni bilasiz? 
3- AMALIY MASHGULOT
 
MAVZU: ALKENLAR (to’yinmagan uglevodorodlar)
 
Mashg‘ulot rejasi: 
1.
Izomeriya va nomlanishi
2.
Olinish usullari
3.
Fizik va kimyoviy xossalari 
4.
Masala yechish namunalari 
5.
Mashqlar 
6.
Test savollari
Darsning maqsadi:
Tаlаbаlаrdа аlkеn, аlkаdiеnlаrning rеаksiоn qоbiliyati ulardagi bog’larining 
elektron tuzilishiga bog’liqligi hаqidаgi bilimlаrni shаkllаntirish. Elektrofil birikish reaksiyasi va 
mexanizmi haqida tushuncha berish.
Maqsadiy vazifalar: darsning oxirida talaba bilishi kеrak:

---

506
1. аlkеn vа аlkаdiеnlаrning xos izomeriya turlarini, nomlanishini;.
2. alkenlarning eng muxim olinish usullarini (uglevodorodlarning monogalogenhosilalarini 
degidrogalogenlab, bir atomli spirtlarni degidratlab, uglevodorodlarning digalogenli hosilalarni 
degalogenlab);
3. alkenlarning elektrofil birikish rеаksiyalаrni, ularning mexanizmini;
4. Mаrkоvnikоv qоidаsini stаtik vа dinаmik оmillаrni;
5. Mаrkоvnikоv qоidаsigа tеskаri birikish rеаksiyasi, Xarash effektni;
6. аlkеnlаrning оksidlаnish rеаksiyalаrni;
Quyida keltirilgan reaksiyalardan qaysilari 
uchun Markovnikov qoidasi ahamiyatga ega 
emas? 1. 2-metilgeksen-2 + HJ 2. Geksen-3 + HJ 
3. Buten-2 + HJ 4. Izobutilen + HJ А.1,2 B. 2,4 C. 
2,3 D. 3,4